Είναι μια κοινωνικά υγιής συμπεριφορά να λέμε καλά λόγια. Τα κοπλιμέντα, ο έπαινος, η ενθάρρυνση, είναι αντιδράσεις που προωθούν την αυτοεκτίμηση κάποιου, καθώς τον κάνουν να νιώθει καλά με τον εαυτό του...
Πότε όμως δεν πρέπει να κάνουμε κοπλιμέντα για το σωματικό βάρος;
Τα κοπλιμέντα αποτελούν κοινωνικά ωφέλιμες αντιδράσεις, αφού ενισχύουν κοινωνικές σχέσεις μέσω της αναγνώρισης και της εκτίμησης διάφορων χαρακτηριστικών. Συχνά βέβαια γίνονται από συνήθεια ή χωρίς να υπάρχει ειλικρινής εκτίμηση του χαρακτηριστικού που είναι αντικείμενο επαίνου. Τις περισσότερες φορές γίνονται όμως με καλή διάθεση.
Στην περίπτωση της παρατήρησης όμως που αφορά το σωματικό βάρος, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε μερικούς κινδύνους που μπορεί να κρύβονται πίσω από τα κοπλιμέντα τύπου “αδυνάτισες”! Θα το αναφωνήσουμε συνήθως με θαυμασμό, γνωρίζοντας ότι πρόκειται για ένα αποτέλεσμα- συνέπεια σκληρής δουλειάς και ότι είναι κάτι το οποίο το υποστηρίζει και η δυτική κοινωνία ως ένα από τα χαρακτηριστικά που έχει το σύγχρονο πρότυπο ομορφιάς (αδύνατο σώμα).
Όμως τι γίνεται όταν η απώλεια βάρους δεν αποτελεί συνέπεια μιας προσπάθειας για αυτοβελτίωση και υγεία, αλλά άλλων λόγων;
Ας αναφέρουμε τις εξής περιπτώσεις:
-Ασθένεια: η απώλεια βάρους χωρίς να έχουν μεταβληθεί οι διατροφικές συνήθειες αποτελεί ένα καμπανάκι συναγερμού για την κατάσταση της υγείας ενός ανθρώπου. Ενδέχεται λοιπόν κάποιος που σας φαίνεται ιδιαίτερα αδυνατισμένος να μην έχασε τα κιλά αυτά κάνοντας δίαιτα, αλλά επειδή πάσχει από κάποια ασθένεια.
-Στενοχώρια: σε κάποιους ανθρώπους το άγχος κόβει την όρεξη, σε άλλους τους την ανοίγει και βρίσκουν αγχολυτική παρηγοριά στο φαγητό. Για την πρώτη περίπτωση, μπορεί η απώλεια κιλών να σημαίνει ότι διανύουν μια μακρά και πολύ δύσκολη περίοδο στη ζωή τους. Για παράδειγμα, μπορεί να βιώνουν ένα πένθος, μια απόλυση, μια οικογενειακή ή προσωπική δυσκολία κτλ.
-Διαταραχή πρόσληψης τροφής: άτομα τα οποία χάνουν βάρος μπορεί να το κάνουν με έναν τρόπο υγιή και απλώς να έχουν αποφασίσει να προσέξουν τον εαυτό τους με έναν τρόπο που σέβεται τη σωματική τους υγεία και που δεν κρύβει ιδιαίτερα προβλήματα ψυχικής φύσης. Υπάρχει όμως και η περίπτωση στην οποία ένα άτομο χάνει βάρος επειδή έχει πολύ προβληματική διατροφική συμπεριφορά, πάσχει από νευρική ανορεξία ή βουλιμία και η διατροφή του έχει αποτελέσει πια ένα μόνιμο βασανιστικό πρόβλημα.
Ένα κομπλιμέντο μπορεί λοιπόν να υπενθυμίζει σε κάποιον προσωπικές δυσκολίες, προβλήματα υγείας ή να ενθαρρύνει πολύ διαταραγμένες διατροφικές συμπεριφορές. Στην τρίτη περίπτωση, η απώλεια βάρους δίνει στο άτομο μια αίσθηση υπεροχής μεγαλύτερη από το φυσιολογικό, τόση που είναι εύκολο να χαθεί ο έλεγχος της κατάστασης και το άτομο να αρχίσει να αποκτά μια εμμονή με την απώλεια βάρους και το σχήμα/ βάρος του σώματός του.
Πιθανές ερμηνείες του κοπλιμέντου αδυνάτισες!
Αν το θέμα το πάρουμε από μια πιο κοινωνική σκοπιά, πάλι η φιλοφρόνηση σχετικά με την απώλεια βάρους έχει ένα ρίσκο. Σε μια κοινωνία στην οποία το ιδανικό της ομορφιάς προσδιορίζεται από υπερβολικά χαμηλό βάρος, το να δείξουμε υπερβολική χαρά για την απώλεια βάρους ενός φίλου μας μπορεί να ερμηνευτεί με τον εξής τρόπο:
-ότι αποδεχόμαστε ότι όσο πιο λίγο βάρος έχει κάποιος, τόσο πιο όμορφος είναι και το αδύνατο σώμα είναι για όλους κολακευτικό
-ότι ταυτόχρονα αναγνωρίζουμε ότι το προηγούμενο βάρος του άλλου ήταν κάτι που δεν μας άρεσε, αλλά τώρα εκτιμούμε πολύ περισσότερο την εικόνα του.
Είναι δίκοπο μαχαίρι, θα έλεγε κανείς. Στην περίπτωση της απώλειας βάρους, έστω κι αν δεν υπάρχουν σοβαρά προβλήματα που την προκάλεσαν, η φιλοφρόνηση μπορεί να οδηγήσει σε μια ψευδή αίσθηση ισχύος που να βοηθήσει στον εκτροχιασμό μιας δίαιτας (επικίνδυνες τακτικές, έναρξη ανορεξίας κτλ.) ή να κάνει το άτομο να νιώσει αμήχανο, απροστάτευτο, εκτεθειμένο, γυμνό, τη στιγμή που είχε συνηθίσει να καμουφλάρει το σώμα (και τις ανασφάλειες του) πίσω από μερικά περιττά κιλά. Άλλοι νιώθουν μεγάλη πίεση και άγχος από τις προσδοκίες που έχει ο κόσμος μετά από μια τέτοια αλλαγή («να βρεις τώρα ένα καλό παιδί να νοικοκυρευτείς») ή από την υπερβολική προσοχή. Η υπερβολική προσοχή που δίνουμε μερικές φορές, το ότι κοιτάμε εξεταστικά το αδυνατισμένο σώμα (με «βλέμμα-μεζούρα») και το ότι υπονοούμε ότι πριν δεν εγκρίναμε την εξωτερική εμφάνιση του ατόμου μπορεί να συμβάλλει στην πυροδότηση υποτροπής του βάρους. Και όλοι ξέρουμε πόσο επικίνδυνα είναι αυτά τα σκαμπανεβάσματα.
Κι αν ξαναβάλει κάποιος τα κιλά που έχασε;
Αυτό σημαίνει ότι παίρνουμε πίσω όσα κοπλιμέντα δώσαμε; Σημαίνει ότι «ξέχνα όσα σου είπα την άλλη φορά, πιστεύω ότι δεν τα κατάφερες, απέτυχες, δεν σου πάνε τα κιλά που κουβαλάς, κρίμα»;
Τι να λέμε λοιπόν, όταν παρατηρούμε μια αλλαγή στην εμφάνιση ενός ατόμου;
Το να μην πούμε τίποτα και να κάνουμε ότι δεν προσέξαμε την αλλαγή ίσως να είναι υποκριτικό. Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε ο ενθουσιασμός μας να είναι διακριτικός και η φιλοφρόνηση να μην υπονοεί επικριτική στάση – ότι «τώρα σε εγκρίνω ενώ πριν δεν ήσουν ωραία». Το ύφος και το περιεχόμενο της καλής κουβέντας εξαρτάται από την προσωπικότητα του καθενός μας, από την κοινωνική περίσταση και από το είδος της σχέσης που έχουμε με τον άνθρωπο που συναντούμε. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, σίγουρα ο καθένας μας θα βρει έναν τρόπο να απευθύνει κομπλιμέντα που να εμπεριέχουν σεβασμό και αγάπη προς το συνάνθρωπο- όσα κιλά κι αν ζυγίζει αυτός.
(Γράφει η Καλλιόπη Εμμανουηλίδου, Εκπαιδευτική και Συμβουλευτική Ψυχολόγος, ειδική σε θέματα διατροφής… boro)
