70 χρόνια υπερωκεάνια της μετανάστευσης!!!

Το 1907 ξεκίνησε η δρομολόγηση του υπερωκεάνιου «ΜΩΡΑΙΤΗΣ» στην γραμμή Ελλάδα-Ν Υόρκη και έκλεισε ο κύκλος με το τελευταίο ταξίδι του«ΑΥΣΤΡΑΛΙΣ» το 1977...

Το μέγεθος της μετανάστευσης ήταν τεράστιο από το 1896 μέχρι το 1921 μετανάστευσαν 415.000 κάτοικοι πάνω από το 8% του συνολικού πληθυσμού, η μεγάλη μάζα των μεταναστών κατευθύνθηκε προς την Αίγυπτο, Κ και Ν Αφρική, την Αυστραλία και την Αμερική .

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΥΠΕΡΩΚΕΑΝΙΑ

Το 1907 ιδρύθηκε η πρώτη ωκεανοπόρος επιβατική γραμμή, το διακινούσαν ξένες ατμοπλοϊκές εταιρείες, οι γαλλικές “Messageries Maritimes”και η  “Fabre Line” που μετέφεραν μετανάστες μέχρι την Μασσαλία και από εκεί σιδηροδρομικά στη Χάβρη ή το Χερβούργο και με υπερωκεάνια στην Ν Υόρκη. Το ίδιο έκανε και η γερμανική “Hamburg American Line”  και η Αυστριακή “AustroAmericana” που τα υπερωκεάνια της προσέγγιζαν την Πάτρα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αν κρίνουμε από τις «φρικτές» συνθήκες διαβίωσης κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, στα μεταναστευτικά υπερωκεάνια, ιδιαίτερα εκείνα της πρώτης περιόδου (1907-1937), οι μετανάστες θεωρούνταν «φορτίο». Αρκεί να σκεφτούμε ότι πλοία μόλις 5-6 χιλιάδων τόνων, μετέφεραν έως 1.200-1.300 επιβάτες, σε ταξίδια που συχνά ξεπερνούσαν τις 20-22 ημέρες. Οι δοκιμασίες των φτωχών μεταναστών, οι οποίοι ελάχιστα νοιάζονταν για ανέσεις, που ποτέ άλλωστε δεν είχαν γευτεί, άρχιζαν πολύ πριν το ταξίδι. Οι περισσότεροι αγνοούσαν τις μεγάλες δυσκολίες που τους περίμεναν στο Νέο Κόσμο, τον οποίο εκατοντάδες μεσίτες μετανάστευσης (επάγγελμα που ανθούσε τα χρόνια εκείνα), παρουσίαζαν ως νέα Γη της Επαγγελίας.

Σύντομα η μεταφορά πέρασε σε καθαρά ελληνικά χέρια του Ανδριώτη εφοπλιστή Δημήτριος – Γ Μοραΐτης ο οποίος με την βοήθεια του Παν Βαλιάνου αγόρασε τα πρώτα φορτηγά ατμόπλοια το 1906, στην συνέχεια πέρασε στις υπερωκεάνιες γραμμές με τα «ΜΩΡΑΙΤΗΣ» (6.045 Κόρων) και «ΑΘΗΝΑΙ» (6.142 κόρων  καταστράφηκε το 1915 από πυρκαγιά), το πρώτο δρομολόγιο  το έκανε το «ΜΩΡΑΙΤΗΣ» τον Ιούνιο του 1907, η εταιρεία του Μωραΐτη το 1908 κηρύχτηκε σε πτώχευση και ο ιδιοκτήτης της φτωχός κατέφυγε στο Λονδίνο.

Η επόμενη εταιρεία το 1910,  υπήρξε η «ΥΠΕΡΩΚΕΑΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΤΜΟΠΛΟΙΑ» με μετόχους τους δανειστές του Μωραΐτη και πρόεδρο τον Ι Ευταξία, αυτή μετονόμασε το «ΜΩΡΑΙΤΗΣ» σε «Θεμιστοκλής», αλλά και αυτή η εταιρεία είχε την ίδια τύχη της πρώτης και το 1912 απορροφήθηκε από την«ΕΘΝΙΚΗ ΑΤΜΟΠΛΟΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» των Αδελφών Εμπειρικού.

ΑΔΕΛΦΟΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ

Ο Λεωνίδας Εμπειρικός με τα αδέλφια του Μιχαήλ, Μαρή και Αντώνη ίδρυσαν το 1908 την «ΕΘΝΙΚΗ ΑΤΜΟΠΛΟΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ», η εταιρεία κυριάρχησε για 30 χρόνια στον χώρο από το 1908 μέχρι το 1937 .

Έφτιαξε σε Αγγλικά ναυπηγεία το 1909 το υπερωκεάνιο «ΠΑΤΡΙΣ» (4.890 κόρων).

Από την απορρόφηση που ήδη αναφέραμε παρέλαβε το «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»(6.333 κόρων)  και μπήκε στην γραμμή Πειραιάς – Ν Υόρκη. Με τους βαλκανικούς πολέμους το «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» επιτάχθηκε και στις 4/1/1913 στο λιμάνι της Σύρου δέχτηκε βομβαρδισμό από το τουρκικό «Χαμιδιέ» και μισοβυθίστηκε στα ρηχά και μια πυρκαγιά το κατέστρεψε εντελώς, αργότερα ανελκύστηκε και πουλήθηκε.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ακουμπισμένη στην κουπαστή σε μια γωνιά του υπερωκεάνιου Πατρίς, με το βλέμμα θολό και την καρδιά βαριά, προσπαθούσα, καθώς έσχιζε τα ήσυχα νερά και απομακρυνόταν από το λιμάνι της Λεμεσού, να συνειδητοποιήσω τι άφηνα πίσω, να μαζέψω τα κομμάτια μου και μπω στη ρότα της νέας τάξης πραγμάτων.

Ο Εμπειρικός  αγόρασε τα υπερωκεάνια «ΙΩΑΝΝΙΝΑ» (4.191 κόρων, ναυπηγήσεως 1897 τορπιλίσθηκε κοντά στις Αζόρες) και «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ»(4.682 κόρων ναυπηγήσεως 1890 που ναυάγησε στον Ατλαντικό το 1916) και παρήγγειλε στην Αγγλία τα «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ»  προλήφθηκε 9/6/1914 και μπορούσε να μεταφέρει 1.800 μετανάστες (μετά ονομάστηκε «ΕΛΛΑΣ» και μετά «ΒΥΡΩΝ») και το «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΣΟΦΙΑ» που δεν παραλήφθηκε ποτέ λόγω του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. 

Το 1919 βρέθηκε η εταιρεία "ΕΘΝΙΚΗ ΑΤΜΟΠΛΟΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ" χωρίς στόλο και το 1920 αγόρασε το «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ»(16.911 κόρων ναυπηγήσεως 1908 πουλήθηκε το 1923). Μετά αγοράστηκε το «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ» (11.570 κόρων ναυπηγήσεως 1896 μετονομάστηκε σε «Βασιλεύς Αλέξανδρος»  και το πούλησε το 1929). Το 1924 αγοράστηκε το «ΕΔΙΣΟΝ» (11.103 τόνων ναυπηγήσεως 1896 ) . Το 1926 αγοράστηκε το «ΜΩΡΕΑΣ» (8.292 κοχ ναυπηγήσεως 1901).

Οι Αδελφοί Εμπειρικού ίδρυσαν την αγγλική εταιρεία «Byron SteamshipCompany»  και νηολόγησαν τα πλοία «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ», «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» και «ΕΔΙΣΟΝ» με αγγλική σημαία η εταιρεία διαλύθηκε το 1928 και τα πλοία επανήλθαν στην αρχική εταιρεία, η οποία τερμάτησε την πορεία της το 1937.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η αναχώρησή τους γινόταν σε ατμόσφαιρα πανηγυρική, με την μπάντα του δήμου να παίζει στο λιμάνι του Πειραιά, τα βαπόρια να σφυρίζουν και τα μαντήλια να ανεμίζουν στα σημαιοστόλιστα πλοία και στην αποβάθρα, καθώς ανταλλάσσονταν οι τελευταίοι χαιρετισμοί. Έπειτα άρχιζαν τα βάσανα.

ΟΙΚΟΣ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ

Η εταιρεία Γουλανδρή «Greek Line» από τις 19/4/1939 πήρε αγγλικό υπερωκεάνιο και το μετονόμασε σε «ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ» (16.991 κοχ ναυπηγήσεως 1922) είχε δυνατότητα για 179 επιβάτες Α θέσης, 404 Β θέσης και 1399 τουριστικής θέσης. Τα ταξίδια του πλοίου διακόπηκαν λόγω του πολέμου που έγινε αγγλικό οπλιταγωγό, το πλοίο διασώθηκε και παραδόθηκε στην εταιρεία τον Ιούνιο του 1947  η εταιρεία απόκτησε και το «NEPTUNIA», η εταιρεία  καθέλκυσε στη Γλασκόβητο «ΟΛΥΜΠΙΑ» (22.974 κοχ ταχύτητας 22 κόμβων με 138 καμπίνες Α θέσης και 1.169 τουριστικής) το παρθενικό ταξίδι έγινε 20/10/1953. Το 1964 η εταιρεία παρέλαβε το πλοίο «Empress of Britain» και το μετονόμασε σε «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΑΝΝΑ ΜΑΡΙΑ» (21.116 κοχ 21 κόμβων) που μπήκε στην γραμμή της Ν Υόρκης.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Το T.s.s QUEEN ANNA MARIA. και το T.s.s OLYMPIA. Τα δύο υπερωκεάνια που μετέφεραν τους Έλληνες μετανάστες σε Η.Π.Α και ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ. Κάρτα του 1960.

ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ

Ο Ευγ Ευγενίδης είχε την εταιρεία «HOME LINES» με τρία υπερωκεάνια και έδρα την Γένοβα, μετονόμασε το «ATLANTIC» σε «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗ» και ξεκίνησε γραμμές Πειραιά – Ν Υόρκη από τον Δεκέμβριο του 1954 (πουλήθηκε το 1965 στον Χανδρή που το έβαλε στην γραμμή της Αυστραλίας), έφτιαξε δε την εταιρεία « Εθνική Γραμμή Βορείου Αμερικής» και  σκληρός ανταγωνισμός δημιουργήθηκε μεταξύ των εταιρειών   «HOME LINES» και «Greek Line».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το «Βασίλισσα Φρειδερίκη» άρχισε να ταξιδεύει με ελληνική σημαία το 1955., οπότε μετονομάσθηκε από ΑΤΛΑΝΤΙΚ σε Βασίλισσα Φρειδερίκη. Το πρώτο ταξίδι Πειραιάς-Νέα Υόρκη έγινε στις 29 Ιανουάριοι1 1955. Ήταν λαμπρό και διάσημο πλοίο. Υπέστη γενναία μετασκευή και από το 1961 ήταν «πλωτό ανάκτορο». Το 1965 η εταιρεία Εθνική Γραμμή Βορείου Αμερικής πέρασε στον όμιλο Χανδρή και παρέμεινε με το ίδιο όνομα στη γραμμή της Αμερικής, με κάποια ταξίδια προς την Αυστραλία. Παροπλίσθηκε το 1971, επανέκαμψε για κρουαζιέρες το 1973 και διαλύθηκε το 1977 στην Ελευσίνα.

ΕΛΜΕΣ

Η πρώτη εταιρεία που πραγματοποίησε ταξίδια στις γραμμές  Ελλάδος Αυστραλίας ήταν η ΕΛ.ΜΕ.Σ  με τα πλοία «ΚΥΡΗΝΕΙΑ» (7.527 κοχ 17 κόμβων) ,«ΤΑΣΜΑΝΙΑ» (11.672 κοχ 17 κόμβων)  και μετά έβαλε το   «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗ», ο Λάτσης αγόρασε τα πλοία για να συνεχίσει την δραστηριότητα αλλά χωρίς επιτυχία.

ΑΔΕΛΦΟΙ Ι ΧΑΝΔΡΗ

Από τον Ιούνιο του 1959 μπήκαν στις γραμμές Ελλάδος Αυστραλία οι Αδελφοί Χανδρή με το αγγλικό πλοίο «Bloemfontain Castle» που μετονομάστηκε σε «ΠΑΤΡΙΣ» (18.400 κοχ 18 κόμβων), στην εταιρεία προστέθηκαν και τα πλοία  «ΕΛΛΗΝΙΣ», «ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ», «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗ», «ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΣ», «ΒΡΕΤΑΝΙΑ» και «ΑΤΛΑΝΤΙΣ» όταν το 1967 έκλεισε  το Σουέζ ο Χανδρής προοθούσε τους επιβάτες αεροπορικώς στο Τζιμπουτί και από εκέι με τα υπερωκεάνια στην Αυστραλία, ταυτόχρονα έκανε κρουαζιέρες.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι μετανάστες «πακετάρονταν» κυριολεκτικά στους χώρους κάτω από το κυρίως κατάστρωμα σε απελπιστικά στενούς χώρους. Τα υποφράγματα αυτά καθορίζονταν μόνο την τελευταία μέρα πριν από τον κατάπλου. Από την πρώτη κιόλας ημέρα, η πολυκοσμία, οι αναθυμιάσεις των εμετών, η απόπνοια των σωμάτων των επιβατών και η έλλειψη στοιχειώδους καθαριότητας έκαναν την ατμόσφαιρα αποπνικτική.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ

Το τέλος των υπερωκεανίων έφερε το αεροπλάνο, οι μέρες ταξιδιού μειώθηκαν πολύ και το ναύλο έπεσε τα πλοία υπέκυψαν το ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ» έκανε το τελευταίο του ταξίδι το 1977 και μετά πουλήθηκε, τα περισσότερα έγιναν κρουαζιερόπλοια.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Στο Κερύνεια το ταξίδι κράταγε τριάντα μέρες. Τα μεγάλα κύματα στον ωκεανό και οι τρικυμίες, καθήλωσαν πολλούς στο κρεβάτι... (pluton22) 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΥΠΕΡΩΚΕΑΝΙΑ 1907-1977 του Αν Τζαμτζή  εκδόσεις ΜΙΛΗΤΟΣ