Ο τρίτος και τελευταίος μήνας του φθινοπώρου, ο Νοέμβριος, δίνει πάντα σε όλους μας την υπόσχεση και την αίσθηση παράλληλα, ότι έρχονται...
Οι Άγιοι Ανάργυροι, Κοσμάς και Δαμιανός, οι Ασιάτες γιατροί, τιμώνται την 1ηΝοεμβρίου. Δίδαξαν την αγάπη προς το Θεό και τον άνθρωπο και γιάτρευαν δωρεάν τον κόσμο, εξ ου και «Ανάργυροι».
«Άγιοι Ανάργυροι Θαυματουργοί, αρχίατροι του κόσμου, όπου γιατρέψατε πολλούς, γιατρέψατε και τον /την…». Είναι μια από τις συνηθέστερες προσευχές στους Αγίους.
Στις 3 του μήνα τιμάμε τον μικρό και φτωχό Άγιο Γεώργιο τον Σποράρη ή Μεθυστή. Η ιδιαίτερη ονομασία του, οφείλεται στο ότι την ημέρα αυτή, σε πολλές περιοχές αρχίζει η σπορά και ανοίγουν τα κρασιά.
Λίγο αργότερα στις 8 Νοεμβρίου, είναι η γιορτή των Αρχαγγέλων που παίρνουν τις ψυχές. Των Ταξιαρχών ή Αρχιστράτηγων δηλαδή, Μιχαήλ και Γαβριήλ, που θεωρούνται προστάτες της Αεροπορίας.
Ο Γαβριήλ είναι αυτός που μεταφέρει τα μηνύματα. Είναι αυτός που είπε στην Παρθένα Μαρία το «Χαίρε». Θεωρείτε προστάτης των ταχυδρόμων και του κάθε είδους αγγελιοφόρου, αλλά και για την κάθε μορφής μεταφορά πληροφορίας!
Ο Μιχαήλ τώρα, έχει σχέση με το θάνατο, γιατί κατά την παράδοση παίρνει τις ψυχές. Μια από τις παραδόσεις λέει, πως κάποτε ο Αρχάγγελος λύγισε από τα παρακάλια κάποιου ετοιμοθάνατου και δεν του πήρε τη ψυχή, γι’ αυτό τιμωρήθηκε με κώφωση.
Ο Αιγύπτιος Άγιος Μηνάς, στις 11 Νοεμβρίου, «φανερώνει» τα κλοπιμαία και γενικά τα χαμένα αντικείμενα, γιατί παρετυμολογικά Μηνάς-μηνώ= παραγγέλλω, φανερώνω.
Συνήθως την ημέρα αυτή, είναι η διάρκεια του μήνα που αρχίζουν τα πρώτα κρύα. Ο Άγιος πιστεύεται ότι «μηνάει» τη μεταβολή αυτή του καιρού. «Αη Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα: Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ’ Αη Φιλίππου αυτού ’μαι».
Τιμάται ιδιαίτερα από τους κτηνοτρόφους, που συνηθίζουν την ημέρα της γιορτής του Αγίου να «δένουν» ένα ψαλίδι με μαλλί προβάτου και να το αφήνουν έξω κρεμασμένο μέχρι τα Χριστούγεννα, «για να έχει κλειστό στόμα, να μην μπορεί να φάει ο λύκος τα πρόβατα», αλλά και «για να κλείσουν τα κακά στόματα στο χωριό».
Από τα μέσα του μήνα, στις 14 του Αϊ Φιλίππου ή στη «Μικρή Αποκριά», αρχίζει το «Σαρανταήμερο» ή «η Μικρή Σαρακοστή», όπως επίσης μια σειρά από γιορτές που κορυφώνονται τα Χριστούγεννα.
Η λαϊκή παράδοση θέλει τον Άγιο έναν φτωχό γεωργό που δούλευε όλη μέρα στα χωράφια του. Ένα βράδυ, όταν γύρισε σπίτι του, έσφαξε το μοναδικό βόδι που είχε και το μοίρασε στους συγχωριανούς του για να αποκρέψουν, όπως επιβάλλεται πριν τα Χριστούγεννα. Το πρωί που ξύπνησε, βρήκε το ζώο του ζωντανό!
Η επόμενη μεγάλη γιορτή που ακολουθεί είναι η ανάμνηση της εισόδου της Παναγίας στο ναό, τα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου.
Θεωρείται κυρίως για τους γεωργούς σταθμός στην περίοδο της χειμερινής σποράς. «Ο καλός ο γεωργός πρέπει να’ χει σπείρει τουλάχιστον τα μισά μέχρι την ημέρα αυτή». Γι’ αυτό και το λαϊκό όνομα της γιορτής Της, είναι: της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας, Πολυσπορίτισσας, Αρχισπορίτισσας και Ξεροσπορίτισσας.
Μια άλλη συνήθεια της ημέρας είναι η μετεωρολογικές παρατηρήσεις που γίνονται. Όπως: «Εάν στις 21 έχει συννεφιά, θα έχουμε βαρυχειμωνιά, εάν κάνει ξαστεριά για τις επόμενες 40 μέρες θα’ χει καλοκαιρία».
Ακολουθεί η γιορτή της «πάνσοφου» και πολυεπιστήμων Αγίας Αικατερίνης. Πρόκειται για μια πολύ όμορφη, έξυπνη και μορφωμένη κοπέλα, που σε ηλικία 18 ετών είχε αποκτήσει κλασική μόρφωση, γνωρίζοντας όλες τις επιστήμες, τις φιλοσοφικές σχολές και ως Χριστιανή ήξερε καλά το δογματικό και τις γραφές. Γι’ αυτό το λόγο ίσως η Αγία θεωρείται προστάτιδα του σπουδαστικού κόσμου, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
Στις 26 ακολουθεί η γιορτή του Αγίου Στυλιανού, που είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα παιδιά και τη γυναίκα-μητέρα, αλλά και από τη σύνδεση του ονόματός του με το ρήμα στυλώνω, θεωρείται «στύλος» προστασίας και υγείας. Επίσης θεωρείται προστάτης των «νόθων» παιδιών.
Σύμφωνα με μια παράδοση, κάποτε σε κάποιο χωρίο οι κάτοικοι κυνηγούσαν να πάρουν το παιδί που γέννησε μια γυναίκα παράνομα. Ο Άγιος έκρυψε το βρέφος μέσα στη μακριά γενειάδα του κι έτσι γλίτωσε από τους διώκτες του.
Στο τέλος του μήνα που «το κρύο αντριεύει-δυναμώνει», έχουμε τη γιορτή του Πρωτόκλητου μαθητή του Χριστού, του Αγίου-Απόστολου Αντρέα.
Οι γεωργοί, για να έχουν καλή σοδειά, στη γιορτή Του βράζουν σιτάρι, καλαμπόκι, βρίζα και όσπρια (πολύσπόρια) και τα πάνε στην εκκλησία για «διάβασμα».
Επίσης συνηθίζουν να φτιάχνουν και τηγανίτες, κι όποιος δεν κάνει θα «του τρυπήσει το τηγάνι του». Γι’ αυτό κι ο Άγιος λέγεται και Τρυποτηγανάς ή Τρυποτηγανίτης.
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος-Παιδαγωγός
