Τη δεύτερη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής, τιμάμε τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, τον θείο πατέρα.
Η καταγωγή του από την Ασία, αλλά μεγάλωσε και ανατράφηκε στην βασιλική αυλή της Κωνσταντινούπολης. Σπούδασε φιλοσοφία, ρητορική και φυσική. Αποφάσισε να απορρίψει την προσφορά υψηλών αξιωμάτων του αυτοκράτορα, να εγκαταλείψει τα βασίλεια και να ασκητεύσει στο Άγιο Όρος από τα είκοσι του.
Κάποια στιγμή αποφάσισε να πάει στα Ιεροσόλυμα, αλλά στην Θεσσαλονίκη είδε σε όραμα τον Άγιο Δημήτριο που του απαίτησε να μείνει και να μονάσει εκεί κοντά. Τότε πήγε στη Βέροια, όπου στα τριάντα του έγινε ιερέας.
Μετά από πέντε χρόνια και λόγω της εισβολής των Σέρβων επέστρεψε στον Άθωνα σε κοντινό κελί της Μεγίστης Λαύρας. Έγινε ένα χρόνο ηγούμενος στη μονή Εσφιγμένου, αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης για δώδεκα χρόνια, εκ των όποιων σχεδόν τα μισά τα πέρασε στη φυλακή, παραστάθηκε στις συνόδους του 1341 και 1347 και πολέμησε για τους δυτικόφρονες Βαρλαάμ και Ακινδύνου.
Επίσης, έγραψε πολλά θεολογικά συγγράμματα, ιδιαίτερα δογματικά, για να καταπολεμήσει τους αιρετικούς, επιστολές στους αντιησυχαστές και ομολογιακά κείμενα.
Κατάφερε μετά από στασιμότητα πολλών αιώνων να ανανεώσει την θεολογική ορολογία και να δώσει νέες κατευθύνσεις στη θεολογική σκέψη, αποδεικνύοντας ότι το έργο της θεολογίας είναι ασύγκριτα ανώτερο από τη φιλοσοφία και την επιστήμη.
Ακόμα κατάφερε να εξηγήσει τη διάκριση που υπάρχει ανάμεσα στην ουσία και την ενέργεια του Θεού. Λέγοντας ότι, η ύπαρξη του Θεού συνίσταται σε δύο: στην ουσία Του, η οποία είναι άκτιστη, ακατάληπτη και αυθύπαρκτη και ονομάζεται θεότης και στις ενέργειές Του, οι λεγόμενες ιδιότητες ή προσόντα που είναι άκτιστες και καταληπτές. Δηλαδή άλλο η θεότης, άλλο η βασιλεία και άλλο η αγιότης.
«Ο άνθρωπος είναι μίγμα δύο διαφόρων κόσμων και συγκεφαλαιώνει όλη την κτίση. Ακολουθώντας την Πατερική γραμμή σε σύγκριση με τη πλατωνική και βαρλααμική ανθρωπολογία, θεωρεί ότι το σώμα του ανθρώπου δεν είναι πονηρό, αλλά αποτελεί κατοικία του νου, αφού μάλιστα καθίσταται και του Θεού κατοικία, έτσι μαζί με τη ψυχή καθιστά τον άνθρωπο ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Η αναγέννηση του ανθρώπου γίνεται με το βάπτισμα και η ανακαίνιση με την θεία Ευχαριστία. Είναι τα δύο θεμελιώδη μυστήρια, της θείας οικονομίας».
Σε ηλικία 63 χρονών, στις 14 Νοεμβρίου, εκοιμήθει από ασθένεια και αγιοποιήθηκε σύντομα. Το ιερό του λείψανο βρίσκεται στη μητρόπολη της Θεσσαλονίκης.
Θεωρείτε ο θεολόγος της χάριτος, του ακτίστου φωτός και η εκκλησία μας τον τιμά τη δεύτερη Κυριακή των Νηστειών, ως συνέχιση της πρώτης, της Ορθοδοξίας.
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος-Παιδαγωγός
