Έως το 2025, 480.000 μαθητές θα είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι, 18.000 θα έχουν διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη, ενώ 5.000 μαθητές θα πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.
Αυτά είναι τα ανησυχητικά προγνωστικά της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας, η οποία διενήργησε έρευνα στον πληθυσμό της χώρας μας.
Είναι γνωστό άλλωστε πως είναι μια από τις θλιβερές πρωτιές μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως σε ότι αφορά την παιδική παχυσαρκία.
Βέβαια, πρόκειται για μια παγκόσμια επιδημία, – σαν τον κορωνοϊό για παράδειγμα- η οποία, παρά το γεγονός ότι είναι απειλητική για την ζωή, δεν δίνεται και τόση μεγάλη σημασία.
Πάμε να δούμε στο κείμενο που ακολουθεί ποια είναι τα νεότερα δεδομένα για την παχυσαρκία στη χώρα μας, που οφείλετε το φαινόμενο αυτό και ποια είναι η καταλληλότερη αντιμετώπιση!
Σήμερα η παχυσαρκία αποτελεί αναμφίβολα μια παγκόσμια επιδημία από την οποία δε θα μπορούσε να ξεφύγει η χώρα μας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας το 21,9% των ενηλίκων που συμμετείχαν σε αυτή ήταν παχύσαρκοι και το 57,1% υπέρβαροι.
Τι είναι όμως πραγματικά η παχυσαρκία;
Όταν στον οργανισμό εισάγεται, μέσω της τροφής, ενέργεια σε ποσότητα μεγαλύτερη απ’ όση καταναλώνεται το βάρος αυξάνει.
Είναι συνεπώς φανερό ότι η παχυσαρκία οφείλεται στην υπέρμετρη πρόσληψη ενέργειας σε σχέση με την κατανάλωση.
Η πρόσληψη περίσσειας ενέργειας συμβαίνει μόνο κατά τη φάση της εγκατάστασης της παχυσαρκίας.
Όταν το άτομο έχει ήδη γίνει παχύσαρκο το μόνο που χρειάζεται για να διατηρήσει το πάχος του είναι η εξισορρόπησή της προσλαμβανόμενης και καταναλωμένης ενέργειας.
Για να αδυνατίσει θα πρέπει δηλαδή η κατανάλωση να είναι μεγαλύτερη από την πρόσληψη.
Τι δείχνουν τα δεδομένα για τα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ελλάδα;
Από τα δεδομένα που συγκέντρωσε το Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.) σε ένα μεγάλης κλίμακας πρόγραμμα ευαισθητοποίησης του κοινού για τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου [30.000 άτομα], παρουσιάζεται το 63% των ενηλίκων στην Ελλάδα να είναι υπέρβαροι και το 19% παχύσαρκοι, ενώ περισσότεροι από το 40% του πληθυσμού δεν έχουν εντάξει καμιά φυσική δραστηριότητα στην καθημερινή τους ζωή
Τι συμβαίνει με την παιδική παχυσαρκία;
Ομοίως, η παιδική και η εφηβική παχυσαρκία στη χώρα μας αυξάνονται συνεχώς, σε ποσοστό που αγγίζει το 20,7%.
Οι αριθμοί που ακολουθούν στο παρακάτω infographic γίνονται ακόμη πιο ανησυχητικοί.
Ποια είναι τα νεότερα δεδομένα για τους ενήλικες;
Συγκεκριμένα, έως το 2025 πάνω από 2.4 εκατομμύρια ενήλικες θα είναι παχύσαρκοι, γεγονός που συνοδεύεται από πληθώρα δυσάρεστων συνεπειών για την υγεία όπως φαίνεται παρακάτω.
Ωστόσο, και σε παγκόσμιο επίπεδο οι αριθμοί όπως θα δείτε στη συνέχεια κρούουν σίγουρα το καμπανάκι του κινδύνου για την υγεία!
Το στίγμα της Παχυσαρκίας
Ο στιγματισμός και οι διακρίσεις προς τα παχύσαρκα άτομα είναι διάχυτα και δημιουργούν πολυάριθμες συνέπειες για την ψυχολογική και σωματική τους υγεία.
Οι επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία σε μεγάλο βαθμό αγνοούνται.
Αντ’ αυτού, τα παχύσαρκα άτομα κατηγορούνται για το βάρος τους, με κοινή αντίληψη ότι ο στιγματισμός για το βάρος είναι δικαιολογημένος και μπορεί να παρακινήσει τα άτομα να υιοθετήσουν πιο υγιεινό τρόπο ζωής.
Με βάση τα τρέχοντα ευρήματα, φαίνεται ότι το στίγμα του βάρους δεν είναι ένα ευεργετικό εργαλείο δημόσιας υγείας για τη μείωση της παχυσαρκίας.
Αντίθετα, ο στιγματισμός των παχύσαρκων ατόμων απειλεί την υγεία, δημιουργεί ανισότητες υγείας, και υπονομεύει κάθε προσπάθεια για αποτελεσματική παρέμβαση κατά της παχυσαρκίας.
Τα ευρήματα των ερευνών υπογραμμίζουν το στίγμα του βάρους, τόσο ως ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, όσο και ως προτεραιότητα για τη δημόσια υγεία.
Τι ξέρουμε για το σωματικό λίπος;
Το σώμα αποτελείται από διάφορους ιστούς, αλλά στη διάρκεια της ενήλικης ζωής δύο είναι οι ιστοί που προκαλούν σημαντικές αυξομειώσεις στο σωματικό βάρος, ο μυϊκός και ο λιπώδης.
Ωστόσο για τις περισσότερες γυναίκες (με εξαίρεση την εγκυμοσύνη) το λίπος μάλλον παρά η μυϊκή μάζα είναι που επηρεάζει περισσότερο το σωματικό βάρος.
Για παράδειγμα κορίτσια ηλικίας οκτώ ετών έχουν κατά μέσο όρο 18% λίπος, στην ηλικία των 17 ετών το λίπος φτάνει τα 25% και μπορεί να αυξηθεί κι άλλο κατά την ηλικία των 20 ετών.
Μεταξύ της ηλικίας 30 – 60 το ποσοστό λίπους σε αγύμναστες γυναίκες αυξάνει σταθερά με μέσο όρο αύξησης 1,5 – 2% ανά δεκαετία.
Σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται;
Το σωματικό λίπος διακρίνεται σε δύο κατηγορίες, το δομικό και το αποταμιευτικό.
Δομικό λίπος
Το δομικό λίπος είναι συστατικό της μυελίνης που μονώνει τα νεύρα, και “υλικό συσκευασίας” ζωτικών οργάνων π.χ. ενδοφθαλμικό λίπος.
Αποτελεί το 10% του σωματικού βάρους στη γυναίκα και το 3% στον άνδρα.
Αυτό το λίπος είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική ορμονική και αναπαραγωγική λειτουργία.
Αποταμιευτικό λίπος
Το αποταμιευτικό λίπος (λιπώδης ιστός), αποτελεί πηγή ενέργειας για το ανθρώπινο οργανισμό.
Το σώμα έχει επαρκή αποθέματα ενέργειας από λίπος για να διατηρηθεί ζωντανό επί πολλές εβδομάδες.
Το λίπος αποθηκεύεται στα λιποκύτταρα.
Τι διακρίνουν οι ερευνητές;
Οι ερευνητές πλέον διακρίνουν την παχυσαρκία ανάλογα εάν υπάρχει υπερτροφία ή υπερπλασία των λιποκυττάρων.
Η υπερπλασία δεν είναι δυνατόν να υπάρξει εάν πρώτα δεν έχει προηγηθεί η υπερτροφία των λιποκυττάρων.
Αυτός ο διαχωρισμός έχει προγνωστική σημασία για την θεραπεία της παχυσαρκίας.
Η υπερτροφική παχυσαρκία, σύμφωνα με νεότερες έρευνες, φαίνεται να αντιμετωπίζεται πολύ πιο αποτελεσματικά σε σχέση με την παχυσαρκία που συνδέεται με υπερπλασία των λιποκυττάρων.
Ποιο είναι όμως το επιθυμητό ποσοστό σωματικού λίπους;
Δεν είναι δυνατόν να το προσδιορίσουμε με ακριβή τιμή γιατί εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: φύλο, σωματότυπο, είδος άσκησης που πραγματοποιεί ένα άτομο.
Πού οφείλεται το φαινόμενο της παχυσαρκίας;
Η παχυσαρκία είναι μια πολυπαραγοντική νόσος στην οποία μπορεί να εμπλέκονται περιβαλλοντικά αίτια όπως ο σύγχρονος τρόπος ζωής, ψυχολογικά αίτια όπως το συναισθηματικό φαγητό, ορμονικά αίτια όπως διαταραχές στη λειτουργία του θυρεοειδή, ακόμη και κληρονομικότητα.
Ωστόσο, ακόμη κι αν όλοι οι παραπάνω λόγοι συνυπάρχουν, ένα είναι το σίγουρο…
Η παχυσαρκία δε μπορεί να εμφανιστεί παρά μόνο εάν υπάρχουν λανθασμένες διατροφικές συνήθειες σε συνδυασμό με έναν καθιστικό τρόπο ζωής
Έτσι, η κύρια αιτία της παχυσαρκίας είναι το ενεργειακό ισοζύγιο.
Τι εννοώ με αυτό;
Όταν οι θερμίδες δηλαδή που προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής είναι περισσότερες από αυτές που καταναλώνουμε τότε το σωματικό βάρος αρχίζει και αυξάνεται κι αν αυτό συμβαίνει παρατεταμένα μπορεί να οδηγήσει σε υπερβάλλον βάρος και παχυσαρκία.
Ποια είναι η λύση στην παχυσαρκία;
Για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας η λύση βρίσκεται στην αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς και στην αύξηση της σωματικής δραστηριότητας.
Μερικές συστάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στη δίαιτα
Διαιτητική αντιμετώπιση για την απώλεια βάρους
Η πράξη δείχνει ότι η δραστική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι υπόθεση δίαιτας.
Όλες οι άλλες μέθοδοι (χειρουργική, φάρμακα, ασκήσεις κ.λπ.) αποβλέπουν στο να δημιουργήσουν αρνητικό θερμιδικό ισοζύγιο.
Εξάλλου το παχύσαρκο άτομο πολύ πιο εύκολα δέχεται μια υποθερμιδική δίαιτα παρά ένα πρόγραμμα βαριάς σωματικής άσκησης, όπου τα αποτελέσματα είναι πολύ αμφίβολα αν η άσκηση δεν συνδυάζεται με αντίστοιχα μειωμένη πρόσληψη θερμίδων.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι παχύσαρκοι προσλαμβάνουν περισσότερες θερμίδες απ’ τα φυσιολογικά στο βάρος άτομα, αν και οι περισσότεροι υπερσιτίζονται.
Αν ορισμένοι παχύσαρκοι υποστηρίζουν ότι τρώνε λίγο και παχαίνουν σε σύγκριση με άλλους, αυτό εν μέρει είναι αληθινό.
Αυτό που πρέπει να καταλάβουν είναι ότι προσλαμβάνουν περισσότερες θερμίδες από εκείνες που χρειάζονται.
Επομένως για να μειώσουν το βάρος τους θα πρέπει να ακολουθήσουν μία δίαιτα υποθερμιδική.
Ζυγίστε τις τροφές
Θα πρέπει να ζυγίζουν ή να χρησιμοποιηθούν “μεζούρες” για τις τροφές έτσι ώστε να μάθουν να υπολογίζουν το μέγεθος της μερίδας.
Αυξήστε την πρόσληψη φυτικών ινών
Οι τροφές που περιέχουν σύνθετες φυτικές ίνες απαιτούν περισσότερο χρόνο για να καταναλωθούν από τις τροφές που περιέχουν απλές φυτικές ίνες και ο κορεσμός (πληρότητα ή ικανοποίηση) επιτυγχάνεται με λιγότερες θερμίδες όταν κανείς καταναλώνει τροφές με σύνθετες φυτικές ίνες.
Αποφύγετε τα λιπαρά τρόφιμα
Ελαττώνουμε την κατανάλωση λιπαρών τροφών, οι οποίες αποτελούν την πλέον συγκεντρωμένη πηγή θερμίδων.
Επιλέγουμε άπαχο κρέας ή πουλερικά χωρίς πέτσα και δεν τρώμε περισσότερο από 180 gr. ημερησίως.
Χρησιμοποιούμε μπαχαρικά, καρυκεύματα, χυμό λεμόνι ή άλλα πρόσθετα χαμηλών θερμίδων παρά βούτυρο, ζωικό λίπος. Επιλέγουμε άπαχο γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά.
Περιορίζουμε την κατανάλωση φαγητών με κορεσμένο λίπος, όπως οι λουκουμάδες, το φύλλο της πίτας, τα κρουασάν, τα μπισκότα και άλλα αρτοσκευάσματα.
Επιλέγουμε φρέσκα φρούτα ή μπισκότα με χαμηλά λιπαρά παρά παγωτό, κέικ, πίτες ή μπισκότα με πολλά λιπαρά. Αντικαθιστούμε στο ζωικό βούτυρο με τη φυτική μαργαρίνη τύπου soft.
Υιοθετείστε μια ισορροπημένη διατροφή
Η διατροφή σας πρέπει να είναι βασισμένη στις αρχές της μεσογειακής διατροφής, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, όσπρια και ελαιόλαδο. Αποφύγετε, τις δίαιτες «express» στις οποίες η θεαματική απώλεια βάρους προέρχεται κυρίως από απώλεια μυϊκού ιστού και συνοδεύεται από θεαματική επαναπρόσληψη του βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα και μείωση του μεταβολισμού.
Ακολουθώντας μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή δίνετε εσείς το παράδειγμα στα παιδιά σας και τους δείχνετε το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν.
Βάλτε τη φυσική δραστηριότητα στη ζωή σας
Εντάξτε αρχικά 10 -20 λεπτά μέτριας έντασης αερόβια δραστηριότητα την ημέρα και σταδιακά αυξήστε το χρόνο στα 45 λεπτά ημερησίως για τουλάχιστον 5 μέρες την εβδομάδα.
Το περπάτημα αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή για να ξεκινήσετε!
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να σας ακολουθήσουν και να συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες.
Βάλτε τα αθλητικά σας σήμερα κιόλας
Πηγή: obesityday.worldobesity.org
Πάρης Παπαχρήστος , Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc
