Η θεατρική μας ομάδα ανεβάζει και φέτος ένα αξιόλογο...
έργο με πολλά μηνύματα. Πρόκειται για τη διάσημη αντιπολεμική σάτιρα του Γιάροσλαβ Χάσεκ «Ο καλός στρατιώτης Σβέικ», η οποία έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις καυστικότερες στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η θεατρική διασκευή είναι του Σωτήρη Πατατζή και η σκηνοθεσία της Ευανθίας Στιβανάκη.Από το πρόγραμμα της παράστασης αναδημοσιεύω κάποιες απόψεις για το βασικό ήρωα του έργου:
Ο ήρωας, αν και θεωρείται «πνευματικά ανεπαρκής», καλείται να υπηρετήσει τον αυστριακό στρατό μόλις ξεσπά ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος. Ο Σβέικ είναι έντιμος, ταπεινός, αγαθός, αφελής, με λίγες ικανότητες αλλά ίσως πιο πονηρός απ’ ό,τι δείχνει. Συλλαμβάνεται περικυκλωμένος από σπιούνους-αστυνομικούς, γιατί κάνει αδιάκριτα σχόλια για τη δολοφονία του αρχιδούκα Φερδινάνδου. Ανακρίνεται, υποχρεώνεται να καταταγεί, τοποθετείται ως βοηθητικός κάτω από τις διαταγές διάφορων αξιωματικών και καταλήγει στον υπολοχαγό Λούκας.
Ο στρατιώτης Σβέικ είναι ο τύπος του ανθρώπου, ο οποίος διακωμωδεί τα γεγονότα για να αποδυναμώσει την ένταση της αδικίας και του θυμού που δημιουργούνται σε κάθε έντιμο, φιλήσυχο και υπάκουο άνθρωπο, θύμα των κοινωνικών θεσμών που αδυνατούν να βρουν τον πραγματικό ένοχο, ώστε να τον τιμωρήσουν δίκαια και παραδειγματικά. Είναι απλός, φιλικός κι ευχάριστος με τους συνανθρώπους του. Πολλές φορές υποκρίνεται τον αφελή για να διαφύγει από τις δυσκολίες που του δημιουργούν οι άλλοι. Αλλά, επειδή είναι αγνός και άπειρος, βρίσκεται μπερδεμένος σε ύποπτες καταστάσεις που καταλήγουν σε ψυχική και ηθική εξαθλίωση.
Επομένως, ο Σβέικ είναι ένας απλός-περίπλοκος χαρακτήρας. Είναι ένα κινούμενο ή καλύτερα ένα φερόμενο παράδοξο. Αν και χαρακτηρίζεται «απλός άνθρωπος», είναι μεγαλύτερος από την ίδια τη ζωή. Κατασκευασμένος ηλίθιος, εμπλέκεται σ’ αυτό που μπορεί να οριστεί μόνο ως «παγίδα του καλοπροαίρετου νόμου». Πρόθυμος να ευχαριστήσει, τελικά δεν ευχαριστεί κανέναν. Είναι πιστά υποτελής. Κι όμως, κάθε δεσμοφύλακας έχει χτυπήσει την πόρτα του κελιού σε κάποιον Σβέικ.
Ο Χάσεκ, μετά τις κακουχίες που υπέσκαψαν την υγεία του και βλέποντας να πλησιάζει το τέλος του, αποσύρθηκε τον Αύγουστο του 1921 για να ολοκληρώσει το έργο της ζωής του, τον «Καλό στρατιώτη Σβέικ». Δεν μπόρεσε όμως να εκπληρώσει τον πόθο του. Νεαρότατος, σε ηλικία μόλις 40 ετών, πέθανε στις 3 Γενάρη 1923 αφήνοντας πίσω του ένα έργο που τον καθιέρωσε ως τον μεγαλύτερο Τσεχοσλοβάκο συγγραφέα. Ένα έργο που έκανε το γύρο του κόσμου μεταφέροντας ένα μήνυμα αγάπης και συμπόνιας για τον άνθρωπο που μοχθεί για ένα καλύτερο μέλλον.
Γιώργος Αγγελόπουλος, φιλόλογος, μέλος της Θεατρικής Ομάδας Πύργου
