Οδυσσέας Ελύτης, Νίκος Γκάτσος, Μάνος Χατζηδάκης...
Γιάννης Ρίτσος, Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Λοϊζος, Γιάννης Μαρκόπουλος, Γιώργος Χατζηνάσιος, Διονύσης Σαββόπουλος, Αλκίνοος Ιωαννίδης, και άλλοι πολλοί, Κάλαντα, εγκώμια, δημοτικά τραγούδια, ντοκιμαντέρ, ταινίες (Κιαροστάμι, Ταρκόφσκι, Γιάννης Σμαραγδής κ.ά.) έργα τέχνης, πολυτροπικά κείμενα… ανανεώνουν και εκσυγχρονίζουν το διδακτικό υλικό που θα έχουν τη νέα σχολική χρονιά, στη διάθεσή τους οι εκπαιδευτικοί σε δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο, για να διδάξουν το μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ).«Αφετηρία για το νέο μάθημα είναι η κεντρική θρησκευτική παράδοση του τόπου, η ορθοδοξία» ξεκαθαρίζει και σημειώνει: «Αυτό που είναι καινούργιο είναι ότι η ορθοδοξία μπαίνει σε διάλογο με τις άλλες θρησκευτικές παραδόσεις. Αυτό το στοιχείο, το άνοιγμα της ορθοδοξίας, να συζητάει και να διαλέγεται με τις άλλες χριστιανικές παραδόσεις της Ευρώπης και τις άλλες θρησκείες, είναι αίτημα των καιρών μας.
Επίσης, όχι απλώς ανανεώνεται το ΜτΘ αλλά εκσυγχρονίζεται διπλά, δηλαδή και ως προς την εισαγωγή νέων εκπαιδευτικών μεθόδων. Η διδασκαλία θα γίνεται με τη χρήση νέων τεχνικών μάθησης, με έμφαση στη βιωματική και διερευνητική προσέγγιση».
Ο κ Γιαγκάζογλου ήταν μέλος της επιτροπής του ΙΕΠ που υπό την προεδρία του προέδρου του Ινστιτούτου Γεράσιμου Κουζέλη εργάστηκε για την αναβάθμιση του μαθήματος των Θρησκευτικών και όπως μεταφέρει: «ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Νίκος Φίλης είχε διατυπώσει από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε την ηγεσία του υπουργείου, τη θέση ότι τα θρησκευτικά δεν μπορεί να είναι ένα υποχρεωτικό μάθημα στο σχολείο εάν δεν ανανεωθούν, αν δεν ξεπεράσουν τον κατηχητικό τους χαρακτήρα».
Όπως εξηγεί ο κ. Γιαγκάζογλου οι αλλαγές είναι οι εξής:
«Πρώτον, θα είναι ένα μάθημα που υπερβαίνει την κατήχηση και την ομολογιακή ταυτολογία. Μέχρι σήμερα τα βιβλία Θρησκευτικών σε Γ' και Δ' δημοτικού έχουν έναν κατηχητικό τόνο. Στο γυμνάσιο, τα τρία εγχειρίδια δεν έχουν αναφορές σε άλλα θρησκεύματα. Δεν μπορούμε να λέμε ότι ο μαθητής θα φτάσει στη Β' Λυκείου για να κάνει κάποια κεφάλαια για άλλες θρησκείες, όταν ένα παιδί ήδη από την Α' δημοτικού ή και πιο μικρό, βλέπει και παρακολουθεί τον θρησκευτικά άλλον.
Δεύτερον, γίνεται εισαγωγή και εφαρμογή νέων τεχνικών μάθησης ώστε η τάξη να είναι κοινότητα μάθησης και όχι απλώς διδασκαλία μετωπική και από καθέδρας.
Τρίτον, με αυτές τις αλλαγές το μάθημα δεν καθίσταται θρησκειολογία αλλά μπαίνει σε διάλογο με τη θρησκευτική ετερότητα. Έχει θρησκειολογικές αναφορές αλλά δεν γίνεται θρησκειολογία. Θρησκειολογία σημαίνει να αφιερώνει κανείς ίσο χρόνο σε ορθοδοξία, ρωμαιοκαθολικισμό , προτεσταντισμό , ισλάμ, ιουδαϊσμό , βουδισμό κλπ. Έχουμε κέντρο την κεντρική θρησκευτική παράδοση, την ορθοδοξία, αυτή είναι η βάση μας, αυτός είναι ο δικός μας θρησκευτικός πολιτισμός είτε κανείς θρησκεύει είτε όχι. Το μάθημα δεν εξετάζει την πίστη ή την απιστία των παιδιών, είναι ένα μορφωτικό αγαθό».
Νέα Προγράμματα Σπουδών, Επιμόρφωση εκπαιδευτικών
Η ουσία των αλλαγών στο μάθημα των Θρηκευτικών - να πρόκειται δηλαδή για ένα μάθημα ανοιχτό, που υπερβαίνει τον κατηχητικό και ομολογιακό χαρακτήρα και ανοίγεται σε διάλογο με άλλες θρησκευτικές παραδόσεις- υπήρχε στα νέα ΠΣ για το ΜτΘ του δημοτικού και του γυμνασίου, που ήδη είχαν τεθεί σε πιλοτική εφαρμογή και με βάση τα συμπεράσματα που είχαν εξαχθεί, είχαν γίνει οι απαραίτητες αλλαγές το 2014. Για το λύκειο έγινε νέο ΠΣ το 2015 και «έχει ήδη αναθεωρηθεί, έχει εκσυγχρονιστεί, έχει διορθωθεί». Μετά από σχετκή εισήγηση του ΙΕΠ προς τον υπουργό Παιδείας τα νέα ΠΣ σε δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο, αναθεωρημένα και βελτιωμένα θα ισχύσουν από το σχολικό έτος 2016-2017.
Όπως περιγράφει ο κ Γιαγκάζογλου, «περίπου 40 εμπειρογνώμονες φτιάξαμε για κάθε τάξη νέα συμβατά διδακτικά υλικά, όχι βιβλία, είναι όμως όλα τα κείμενα , όλο το οπτικοακουστικό υλικό, βίντεο, μουσική, ζωγραφική και θα επιμορφωθούν πάνω σε αυτά όλοι οι θεολόγοι, περίπου τρεις χιλιάδες, καθώς και οι δάσκαλοι που διδάσκουν το μάθημα στα δημοτικά. Η διαδικασία επιμόρφωσης θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο, στην Αθήνα.
Αρχικά, μια ομάδα, περίπου 70, θεολόγων από δευτεροβάθμια και δασκάλων από πρωτοβάθμια εκπαίδευση, θα επιμορφωθούν σε ένα τριήμερο εντατικό σεμινάριο και αυτοί στη συνέχεια, θα εξακτινωθούν στην επικράτεια και θα επιμορφώσουν ανά νομό ή ανά δύο νομούς , τους εκπαιδευτικούς για ένα εντατικό διήμερο. Το ΙΕΠ θα εμφανίσει έως τις 20 Σεπτεμβρίου μία ιστοσελίδα στην οποία θα αναρτηθούν τα νέα ΠΣ, οι οδηγοί για τον εκπαιδευτικό και κυρίως τα προτεινόμενα διδακτικά υλικά.
Η εισήγηση του ΙΕΠ προς το υπουργείο Παιδείας θα είναι να συγγραφούν νέα διδακτικά βιβλία συμβατά με τα νέα προγράμματα αλλά μέχρι να γίνει αυτό, του χρόνου ή σε δύο χρόνια, τα υλικά που έχουμε ετοιμάσει εμείς αρκούν».
Με τα νέα ΠΣ, τα παιδιά ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού αρχίζουν να διαμορφώνουν στάσεις αποδοχής επικοινωνίας και σεβασμού προς τον θρησκευτικά και πολιτισμικά άλλον. Υπάρχει για παράδειγμα, στο δημοτικό η θεματική ενότητα «Τα παιδιά, η χαρά και η ελπίδα του κόσμου», όπου μεταξύ άλλων, οι μικροί μαθητές μέσα από τα δικά τους βιώματα μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν τα χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας, διασαφηνίζουν τη θέση που δίνει ο Χριστός στα παιδιά, γνωρίζουν τον Ιησού ως παιδί, επισημαίνουν τις μεγάλες διαφορές στη ζωή των παιδιών του σύγχρονου κόσμου, των παιδιών-προσφύγων, των παιδιών του Τρίτου Κόσμου, και στόχος είναι να μάθουν να εκδηλώνουν αισθήματα αλληλεγγύης και ενότητας προς όλα τα παιδιά.
Εκκλησία
Η Εκκλησία συμμετείχε στο διάλογο που πραγματοποίησε η επιτροπή του ΙΕΠ σχετικά με την αναβάθμιση του ΜτΘ. Σύμφωνα με τον κ. Γιαγκάζογλου, «εξέφρασε διακριτικά την αντίθεσή της στα νέα ΠΣ και πρότεινε ως μέση λύση να παραμείνουν τα υπάρχοντα βιβλία αλλά να εμπλουτιστούν με θρησκειολογικές ενότητες, δεχόμενη ότι χρήζουν ανανέωσης, εκσυγχρονισμού και αναφοράς στα άλλα θρησκεύματα. Υπάρχουν βέβαια και οι συντηρητικοί κύκλοι που δεν θέλουν καμία αλλαγή και πιέζουν μονίμως την Εκκλησία. Είναι οι ίδιοι κύκλοι που όταν είχαν βγει το 2006 τα βιβλία που υπερασπίζονται σήμερα, έλεγαν ό,τι ακριβώς λένε τώρα για τα νέα ΠΣ. Είναι ένα άγονος συντηρητισμός».
Θέμα απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών
«Εχω την αίσθηση» λέει ο κ. Γιαγκάζογλου «ότι με την εφαρμογή των νέων ΠΣ δεν θα υπάρχει θέμα απαλλαγής. Αν κάποιος το επιθυμεί βέβαια, δεν ξέρω πώς θα το αντιμετωπίσει το υπουργείο Παιδείας. Τα νέα προγράμματα όμως, αγκαλιάζουν όλους τους μαθητές, ανεξαρτήτως θρησκευτικής πίστης ακόμη και τους άθεους. Η βάση του μαθήματος είναι ο διαλογικός χαρακτήρας και η συμμετοχή των παιδιών».
Είναι αναγκαίο το μάθημα των Θρησκευτικών στο σημερινό σχολείο;
«Μια οργανωμένη, συντεταγμένη πολιτεία οφείλει να διαχειριστεί το θέμα της θρησκευτικής εκπαίδευσης, αλλά παιδαγωγικά , επιστημονικά, και με έναν τρόπο που σέβεται τη θρησκευτική συνείδηση που είναι απαραβίαστη κατά το Σύνταγμα» υπογραμμίζει ο κ Γιαγκάζογλου και συμπληρώνει: «Δεν καταστρατηγούμε την κεντρική θέση της Ορθοδοξίας. Και για θεολογικούς λόγους, η Ορθοδοξία διαλέγεται με τον κόσμο.
Η πρόσφατη Σύνοδος στην Κρήτη έδειξε με το κείμενο για την αποστολή της Εκκλησίας ότι είμαστε μια Εκκλησία, η ορθόδοξη, η οποία διαλέγεται, μπαίνει σε διάλογο χωρίς να προδίδει την ταυτότητά της. Πιστεύω ότι στο σύγχρονο κόσμο όποιος αρνείται το διάλογο αρνείται τη συμμετοχή του στα δρώμενα και τη ζωή.
Η σύγχρονη κοινωνία, τα παιδιά μας, έχουν την ανάγκη να πληροφορηθούν έγκυρα το θρησκευτικό φαινόμενο και με μια διάθεση κριτικής, να γνωρίζουν πώς θα αντιμετωπίσουν στη συνέχεια, στη ζωή τους, ποικίλες προκλήσεις. Το ΜτΘ διαχειρίζεται ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του πολιτισμού μας σα χώρα, σαν παράδοση αλλά και του παγκόσμιου πολιτισμού. Οι θρησκείες είναι κομμάτια του παγκόσμιου πολιτισμού. Η διαπολιτισμικότητα είναι πια άξονας όχι μόνο στο ΜτΘ αλλά σε όλα τα μαθήματα.
Είναι δυνατόν το ΜτΘ να απεμπολεί αυτή του τη λειτουργία;
Είναι υποχρέωσή του. Αργήσαμε να το κάνουμε. Ποιος μπορούσε να προβλέψει την προσφυγική κρίση και ότι η χώρα μας θα μπορούσε να υποδεχθεί τόσους πρόσφυγες. Πώς θα διαχειριστούμε τη συμβίωση με θρησκευτικά και πολιτισμικά άλλους... Όταν δεν γνωρίζεις, εύκολα φουντώνει ο φανατισμός, η μισαλλοδοξία, και η επιθετικότητα»… (dikaiologitika)
