Πώς μπορείς να αναγνωρίσεις και να πάρεις τον έλεγχο τους; Όσα πρέπει να γνωρίζεις για τα συναισθήματά σου – θετικά και αρνητικά.
Τα συναισθήματα διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην καθημερινότητά μας και για το λόγο αυτό, τόσο η ικανότητα να ερχόμαστε σε επαφή με αυτά, όσο και να τα εκφράζουμε, είναι πολύ πιο σημαντική από ό,τι ίσως πιστεύουμε.
Επομένως, προκειμένου να μπορέσουμε να χειριστούμε και να αλλάξουμε τα συναισθήματα που νιώθουμε, πρέπει να καταφέρουμε κατ’ αρχήν να τα εντοπίσουμε και να καταλάβουμε τι ακριβώς αισθανόμαστε κι αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.
Μπορεί, για παράδειγμα, να αισθάνεσαι έντονο θυμό, αλλά πίσω από αυτόν να κρύβεται ουσιαστικά απογοήτευση. Άλλες πάλι φορές μπορεί να νιώθεις διαρκώς κόπωση και να μην καταλαβαίνεις πως αυτό οφείλεται σε κατάθλιψη. Ίσως πάλι να παρατηρείς πως το τελευταίο διάστημα διακατέχεσαι από νεύρα, αλλά αυτό στην πραγματικότητα να είναι ένδειξη πως φοβάσαι για κάτι.
Αλήθεια, πόσο πλούσιο είναι το «λεξιλόγιο των συναισθημάτων σου»; Κάνε ένα μικρό τεστ και αναρωτήσου πόσα συναισθήματα θα μπορούσες να εντοπίσεις ως συνώνυμα των παρακάτω συναισθημάτων:
Στενοχώρια, Άγχος, Θυμός, Ενοχή, Ντροπή.
Φτιάχνοντας το δικό σου «λεξιλόγιο συναισθημάτων» θα μπορέσεις να προσδιορίσεις με μεγαλύτερη ακρίβεια τα όσα νιώθεις. Αυτό θα είναι το πρώτο βήμα για να θέσεις ξεκάθαρους στόχους για το πως θα ξεπεράσεις καθένα από αυτά, ενώ ταυτόχρονα θα έχεις και μια πληρέστερη εικόνα της προόδου σου. Παραδείγματος χάριν, ξεκαθαρίζοντας μέσα σου ότι πίσω από τις εκρήξεις θυμού σου κρύβεται άγχος και αμηχανία, θα επιλέξεις ως εκτόνωση κάποιες ασκήσεις βασισμένες στην αναπνοή, αντί να μείνεις να χτυπάς το σάκο του μποξ.
Ωστόσο, μπορεί να πεις: «μια χαρά αναγνωρίζω ότι αισθάνομαι άγχος. Πώς, όμως, θα το εξαφανίσω»;
Είναι βασικό μεν να αποδέχεσαι αυτό που βιώνεις και να μην προσπαθείς να καταπνίξεις τα λεγόμενα αρνητικά συναισθήματα, αλλά εκεί χρειάζεται να κάνεις ένα βήμα πίσω και αντί να ελέγξεις το συναίσθημα, να προσπαθήσεις να παρέμβεις στη σκέψη. Η σκέψη μετράει, γιατί πίσω από κάθε συναίσθημα κρύβεται μια σκέψη που ουσιαστικά το προκαλεί, ενώ το γεγονός αυτό καθ’ αυτό διαδραματίζει δευτερεύοντα ρόλο.
Ας πάρουμε μια υποθετική κατάσταση: Πηγαίνεις σε ένα πάρτι. Σε συστήνουν στο Νίκο και ενώ συνομιλείτε, παρατηρείς πως εκείνος κοιτάζει προς τους υπόλοιπους καλεσμένους.
Ανάλογα με το πως θα ερμηνεύσεις το παραπάνω γεγονός, θα γίνεις κοινωνός ενός διαφορετικού συναισθήματος. Ας δούμε μερικές πιθανές εκδοχές:
Σκέψη Νο 1: Ο Νίκος είναι αγενής και με προσβάλλει με τη συμπεριφορά του.
Συναίσθημα Νο 1: Εκνευρισμός.
Σκέψη Νο2: Ο Νίκος με θεωρεί βαρετή.
Συναίσθημα Νο2: Θλίψη.
Σκέψη Νο3: Ο Νίκος φαίνεται ντροπαλός και μοιάζει να δυσκολεύεται να με κοιτάξει στα μάτια.
Συναίσθημα Νο3: Συμπάθεια.
Σε κάθε περίπτωση που βιώνεις ένα δυσάρεστο συναίσθημα, προσπάθησε να διερευνήσεις εάν έχεις αξιολογήσει με αντικειμενικά κριτήρια την κατάσταση που το έχει προκαλέσει. Κάτι ακόμα που θα μπορούσε να σε βοηθήσει, είναι να κατανοήσεις καλύτερα τι σου συμβαίνει μετά τη βίωση ενός γεγονότος.
Αναρωτήσου:
- Τι ακριβώς νιώθω αυτή τη στιγμή;
- Τι από όσα συνέβησαν με έκανε να νιώσω έτσι;
- Μήπως ισχύει κάτι διαφορετικό από αυτό που σκέφτηκα αρχικά;
- Μπορεί αυτό το αποτέλεσμα να οφείλεται και σε κάποιον άλλο παράγοντα;
- Τι θέλω να κάνω επειδή νιώθω έτσι;
- Μήπως υπάρχει κάποιος πιο λειτουργικός τρόπος για να διαχειριστώ την κατάσταση;
Βρίσκοντας εναλλακτικές, θα μπορέσεις να αναπλαισιώσεις τη σκέψη σου και να μειώσεις την αρχική ένταση του αρνητικού συναισθήματος που σε κατέλαβε.
Συχνά, η καταγραφή τόσο των συναισθημάτων σου, όσο και των αντιδράσεών σου σε αυτά, μπορεί να λειτουργήσει ανακουφιστικά. Κράτα ένα «ημερολόγιο συναισθημάτων», προκειμένου όχι μόνο να μεταφέρεις νοερά την ένταση που βιώνεις στο χαρτί, αλλά και για να δεις πιο καθαρά ποιες συνθήκες συμβάλλουν τόσο στην πυροδότηση, όσο και στην κακή διαχείριση ενός συναισθήματος. Έτσι, θα εμποδίσεις τα μοτίβα να γεννηθούν και θα αποκτήσεις καλύτερο έλεγχο της κατάστασης.
Προσπάθησε να κρατάς καθημερινά ημερολόγιο, καταγράφοντας αυτό που νιώθεις, τη στιγμή που σου συμβαίνει. Προκειμένου να ξεσκεπάσεις τα μοτίβα που σε εγκλωβίζουν, εστίασε στο τι φέρνει στην επιφάνεια το αρνητικό συναίσθημα και ποια είναι η βασική σου αντίδραση σε αυτό. Σε περίπτωση που εκ των υστέρων αξιολογείς πως η εν λόγω αντίδραση δεν είναι βοηθητική, πρότεινε στον εαυτό σου κάποια άλλη που είτε λειτούργησε καλά σε αντίστοιχη κατάσταση του παρελθόντος, είτε σου μοιάζει πιο βοηθητική τώρα που έχεις αποστασιοποιηθεί από το γεγονός.
Σε περίπτωση που τα αρνητικά συναισθήματα σε κατακλύζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή παίρνουν μεγάλες διαστάσεις, μη διστάσεις να ζητήσεις τη βοήθεια ενός Ψυχολόγου ή Ψυχίατρου. Η παρατεταμένη δυσκολία στη διαχείριση των συναισθημάτων μπορεί να σχετίζεται με ψυχικές ή συναισθηματικές διαταραχές, προβλήματα στη οικογένεια, υπάρχον τραύμα και πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα.
Πάρε, λοιπόν, μια βαθιά ανάσα (κυριολεκτικά και μεταφορικά) και ανάλαβε δράση. Μη μένεις δέσμιος τον συναισθημάτων σου, αλλά υιοθέτησε νέες, πιο ωφέλιμες συμπεριφορές που θα σε φέρουν πιο κοντά σε μια γαλήνια και ευτυχισμένη καθημερινότητα!
Γράφει η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc
Πηγή: https://www.in2life.gr