Η εξήγηση του χασμουρητού έχει συνδεθεί κατά καιρούς με διάφορες θεωρίες. Τέσσερις από αυτές είναι κυρίαρχες, χωρίς ωστόσο για καμία από αυτές να υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα.
Η πρώτη θεωρία σχετίζεται με την αναπνευστική λειτουργία και ειδικότερα την ρύθμιση του επιπέδου οξυγόνου στο αίμα.
Η δεύτερη θεωρεί το χασμουρητό ως μια μέθοδο ενεργοποίησης και αφύπνισης του εγκεφάλου.
Σύμφωνα με την Τρίτη θεωρία, το χασμουρητό αποτελεί παράγοντα θερμορρυθμιστής του εγκεφάλου- όταν ψύχεται ο εγκέφαλος βελτιώνεται η κυκλοφορία σε αυτόν και το φαινόμενο σταματά.
Για αυτό και – σύμφωνα με πειραματικά δεδομένα- όταν βάλουμε ένα ψυχρό αντικείμενο στο κεφάλι, σταματά το χασμουρητό.
Τέλος, η τέταρτη ερμηνεία ,θεωρεί ότι το χασμουρητό λειτουργεί εξισορροπητικά για την πίεση στα αυτιά.
Παράλληλα υπάρχει και μια κοινωνική θεωρία τόσο για την εξήγηση όσο και για την μεταδοτικότητα του χασμουρητού.
Σύμφωνα με αυτή, το χασμουρητό είναι ένας τρόπος μεταφοράς μηνυμάτων μεταξύ των ομάδων, όχι μόνο σε ανθρώπους αλλά και σε ώα.
Το χασμουρητό θα πρέπει να μας ανησυχεί μόνο αν μας συμβαίνει πολύ συχνά.
Τότε μπορεί να οφείλεται σε κάποια φάρμακα όπως τα αντικαταθλιπτικά, να είναι αποτέλεσμα διαταραχών του ύπνου ή σύμπτωμα πριν την εκδήλωση πονοκεφάλου ή ακόμη και να σχετίζεται με τον σακχαρώδη διαβήτη.