Φως στα διάφορα στάδια της πνευματικής και καλλιτεχνικής εργασίας του Γιάννη Τσαρούχη, που τον οδηγούσαν στην ολοκλήρωση ενός έργου, καθώς και στην ερευνητική...
Είναι η πρώτη φορά που το έργο του Γιάννη Τσαρούχη προσεγγίζεται και παρουσιάζεται μέσα από σπουδές και παραλλαγές, ανέκδοτες φωτογραφίες και πρωτότυπο αρχειακό υλικό, το οποίο σπάνια έχει την ευκαιρία να δει το κοινό και προέρχεται από τις πολύτιμες συλλογές του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη. Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση καταγράφει τη δημιουργική διαδικασία που ακολουθούσε ο ζωγράφος προκειμένου να προσεγγίσει σημαντικά θέματα που τον απασχόλησαν από τα νεανικά του χρόνια ως την ωριμότητά του, μέσα από σχέδια, άλλοτε πρωτόλεια και ημιτελή και άλλοτε ώριμες ασκήσεις, αλλά και ολοκληρωμένα ζωγραφικά έργα. Γύρω από εμβληματικές σειρές, όπως οι Εποχές, οι Ναύτες, ο Άγιος Σεβαστιανός, οι Μήνες, οι Λουόμενοι κ.ά., Η έκθεση αποκρυπτογραφεί, έτσι, το πολύπλευρο έργο ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’30, μέσα από μια ιδιαίτερη σκοπιά, αυτή του εργαστηρίου του.
Ο Γιάννης Τσαρούχης σίγουρα ήταν μία από τις πιο αξιομνημόνευτες, πολύπλευρες και ισχυρές προσωπικότητες της ελληνικής τέχνης, ανοιχτός στη γνώση. Μοντέρνος και παραδοσιακός, καλλιτέχνης και διανοούμενος, πολυμαθής γνώστης των αρχών που διέπουν την ιστορία, την κοινωνία, τον άνθρωπο και τον πολιτισμό. Γλυκύς και είρων, λιτός και αισθησιακός, συντηρητικός και επαναστάτης, αποτέλεσε ένα από τα πλέον δημιουργικά μέλη της γενιάς του '30. Το διπλό νήμα, του κοσμοπολιτισμού και της παράδοσης, διαπερνά και χαρακτηρίζει ολόκληρο το έργο του, που διαμορφώνεται από μία εκλεκτική σύνθεση στοιχείων ελληνικών και ευρωπαϊκών, παραδοσιακών και μοντέρνων, υφασμένων γύρω από μιαν αντρική, κυρίως, λαϊκή ανθρωπότητα, η οποία διασχίζει το ζωγραφικό χώρο και τον ιστορικό χρόνο μέσα από διάφορους τρόπους αναπαράστασης.
Εντύπωση στα έργα του Γ. Τσαρούχη προκαλεί ο ενεργός ρόλος των χρωμάτων, που είναι εκείνα που προετοιμάζουν για τη «μετωπική» επεξεργασία του θέματος. Σε συνδυασμό με τον τρόπο με τον οποίο σχηματίζεται η μορφή πάνω στον καμβά, δίνουν μια εσωστρεφή διάσταση στην περιγραφή των χαρακτηριστικών των προσώπων. Η τελική μορφή παρουσιάζει τη δύναμη του καλλιτέχνη να εκφράσει τις σκέψεις του, αλλά και την ιδεολογική του σχέση με την τέχνη γενικότερα.
«Τι θα πει ζωγραφική εκ του φυσικού; Ο καθένας τη βλέπει διαφορετικά» έλεγε ο Γ. Τσαρούχης. «Η πείρα μ’ έχει διδάξει πως αν κανείς αντιγράψει πιστά τα χρώματα ενός μοντέλου που τον ενδιαφέρει, σεβόμενος τους πανάρχαιους νόμους της ζωγραφικής, που από την εποχή της αρχαίας Αιγύπτου ως σήμερα ουσιαστικά δεν άλλαξαν, είναι αδύνατον να μην κάνει κάτι που ενδιαφέρει βαθύτατα τον άνθρωπο. Αυτούς τους πανάρχαιους νόμους της ζωγραφικής μερικοί τους ξέρουν εκ γενετής. Όπως το χελιδόνι ξέρει να χτίζει τη φωλιά του χωρίς να έχει πάει σε αρχιτεκτονική σχολή... Σε στιγμές ευφορίας νομίζω πως ξέρω να χτίζω σαν το χελιδόνι. Και ευχαριστώ το θεό. Αλλά περισσότερες είναι οι στιγμές που δεν ξέρω, ούτε σκέπτομαι τίποτε».
Η αφετηρία της καλλιτεχνικής δράσης του Γιάννη Τσαρούχη (1910-1989) συνδέεται άρρηκτα με τις πολιτισμικές, κοινωνικοπολιτικές και ιστορικές ζυμώσεις στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1930. Η χρονική αυτή περίοδος διακρίνεται για την αναβίωση της λαϊκής και βυζαντινής τέχνης, καθώς και τη θεωρητική ενασχόληση με την έννοια της «ελληνικότητας». Ταυτόχρονα, μεταφέρεται το ενδιαφέρον του εικαστικού κύκλου από τον ακαδημαϊσμό του Μονάχου στα νέα καλλιτεχνικά ρεύματα του Παρισιού.
Από νωρίς ο Γ. Τσαρούχης ανέπτυξε ένα καθαρά προσωπικό ύφος, το οποίο δανειζόταν, επεξεργαζόταν και εξέλισσε στοιχεία ελληνικών και ξένων πολιτιστικών παραδόσεων και εικαστικών ρευμάτων. Τα πορτρέτα και οι μνημειακές φιγούρες, οι παραλλαγές της χρωματικής κλίμακας, η σαφής ροπή προς το ρεαλισμό και η δεξιότητά του να αφαιρεί και να φιλτράρει τα μη ουσιώδη στοιχεία στις συνθέσεις του, αντανακλούν την απαράμιλλη ικανότητα του Γ. Τσαρούχη να επαναπροσδιορίζει και να ερμηνεύει δημιουργικά τα ποικίλα ερεθίσματά του.
Σ. Α.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 08 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012
Διάρκεια
07/12/2012 - 31/03/2013
Χώρος
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη, Κτήριο Οδού Πειραιώς
Εισιτήρια € 5, € 2,5
