Στους προχριστιανικούς χρόνους (Μωσαϊκός νόμος) επικρατούσε η άποψη ότι ο άγιος είναι μόνο Ένας, ο Θεός!
Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνου ο Απόστολος Παύλος αποκαλεί «Αγίους» όλους τους βαπτιζόμενους χριστιανούς, που ζουν με τα Ευαγγέλια, που αγωνίζονται για τη σωτηρία της ψυχής τους και που επιδιώκουν να κατακτήσουν τη Βασιλεία του Θεού.
Στους χρόνους αυτούς διαμορφώνεται η άποψη ότι η αγιότητα αρχίζει να «κτίζεται» εδώ στη γη. Η «αγιότητα», ανάλογα με την αγαθότητα των έργων και την καθαρότητα των προθέσεων του κάθε πιστού, κατακτιέται από τους χριστιανούς σ’ αυτό το επίπεδο. Μόνο αν κατακτηθεί η «αγιότητα» ο άνθρωπος είναι ικανός να «αντικρίσει» κατά πρόσωπο...
Στον 4ο αιώνα ο τίτλος «άγιος» αρχίζει να αποδίδεται μόνο σε λίγους εκλεκτούς- «φίλους του Θεού», που ξεχωρίζουν για το μαρτύριό τους, για τη ζωή τους και για τα θαύματά τους. «Άγιος είναι εκείνος που είναι καθαρός από κακία και αμαρτήματα» (Άγιος Αντώνιος)
Πρώτη απ’ όλους τον τίτλο της «Υπέρ Αγίας» έλαβε η Παρθένος Μαρία, ακολούθησαν οι Απόστολοι του Κυρίου, οι άγγελοι καθώς και πολλά από τα «Δίκαια» πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο Βαφτιστής, που ονομάστηκαν άγιοι. Σιγά- σιγά άρχισε να διαμορφώνεται μια ιεράρχηση στην ταξινόμηση των αγίων. Έτσι οι ομάδες- χοροί των αγίων έχουν ως εξής:
Δίκαιοι: είναι όλοι όσοι έζησαν προ Χρηστού έχοντας πίστη στον Έναν και Μοναδικό Θεό και προφήτευαν ή ήλπιζαν στον ερχομό του Μεσσία- Χριστού.
Απόστολοι και Αποστολικοί Πατέρες: οι μαθητές του Χριστού και οι μαθητές αυτών.
Μάρτυρες: όσοι μαρτύρησαν για την πίστη τους, βασανίστηκαν και θανατώθηκαν ιδιαίτερα κατά τους πρώτους μεγάλους διωγμούς. Οι μάρτυρες είναι χιλιάδες, γυναίκες, άντρες, νέοι, γέροι, παιδιά…
Μεγαλομάρτυρες: όσοι από τους μάρτυρες υπέστησαν μεγάλα βασανιστήρια και θανατώθηκαν με φρικτό- βάρβαρο τρόπο.
Ιερομάρτυρες: όσοι από τους μάρτυρες ήταν ιερωμένοι
Οσιομάρτυρες: οι μοναχοί, οι ασκητές και οι ερημίτες
Νεομάρτυρες: όσοι άγιοι μαρτύρησαν επί Τουρκοκρατίας
Ομολογητές: οι άγιοι που διώχτηκαν και βασανίστηκαν ομολογώντας για την πίστη τους και στο τέλος θανατώθηκαν
Όσιοι: οι άγιοι (μοναχοί, ασκητές, ερημίτες…) που εγκατέλειψαν τον κόσμο και αφιερώθηκαν αποκλειστικά στο Θεό. Όσοι τον λάτρεψαν σε ερήμους και σε κακοτοπιές με πίστη και εγκαρτέρηση για όλη τους τη ζωή και τελικά «κοιμήθηκαν εν ειρήνη».
Οσιοπαρθενομάρτυρες: οι γυναίκες μοναχές
Ισαπόστολοι: όσοι έκαναν αποστολικό έργο ισάξιο των αποστόλων.
Πατέρες της Εκκλησίας: οι μοναχοί, οι κληρικοί και ιδιαίτερα οι επίσκοποι που διακρίθηκαν για το έργο τους
Απολογητές: όσοι ανέλαβαν να υπερασπιστούν το χριστιανισμό απέναντι σε φιλοσόφους, ηγεμόνες, βασιλείς και αυτοκράτορες, θεωρητικά ή γραπτά, με επιστολές ή με το λόγο τους
Θεολόγοι: Ο Γρηγόριος, ο Ιωάννης και ο Συμεών κατέχουν αυτόν τον τίτλο γιατί με τα γραπτά και τη ζωή τους θεολόγησαν.
Μεγάλοι Οικουμενικοί Διδάσκαλοι: αυτοί που η διδασκαλία τους θεωρείτε «κανόνας πίστεως». Τέτοιοι είναι ο Βασίλειος ο Μέγας, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρισόστομος.
«Εκκλησιαστικό ρεπορτάζ»
