Ο τελευταίος μήνας του χρόνου, ο Δεκέμβριος, έφτασε. Ντυμένος με τα γιορτινά του, τη λευκή μακριά γενειάδα του, κουρασμένος πια, υποδέχεται το χειμώνα, το «παχύ» κρύο και φυσικά το παχουλό μωρό, το νέο έτος!
Ετυμολογικά ο Δεκέμβριος σημαίνει Δέκα, ως δέκατος μήνας στο ρωμαϊκό ημερολόγιο, ο Ποσειδέων (12/12 έως 10/01).
Είναι ο μήνας με τις περισσότερες γιορτές, το κρύο και τα πρώτα χιόνια, γι’ αυτό και ο λαός μας του έχει δώσει διάφορες ονομασίες.
Έτσι τον ονομάζουμε «Χριστουγεννάρη» (Ρόδος), «Χριστουγγενιάτη» (Λέσβος) και «Χριστιανάρη» (Πόντος), λόγω της μεγάλης γιορτής των Χριστουγέννων (25/12).
Στο Καστελόριζο τον λένε «Παππού-Νικόλα», λόγω της γιορτής του Αγίου Νικολάου (6/12). Ακόμα «Κυρ Λευτέρη» προς τιμή του Αγίου Ελευθερίου (15/12).
Ακόμα, όπως και ο Νοέμβριος λέγεται «Αντριάς», για τη γιορτή του Αγίου Αντρέα (30/11) που δίνει το όνομα στο Δεκέμβρη γιατί σ’ αυτό το μήνα το κρύο «αντριεύει».
Στη Μακεδονία τον λένε «Άσπρο μήνα» και «Γιορτινό» γιατί το χιόνι σκεπάζει ολόκληρη την πλάση.
Οι γιορτές αρχίζουν στις 4 του μήνα που τιμάμε την Αγία Βαρβάρα, προστάτιδα των παιδιών από την ευλογιά. Στις πόλεις της Μ. Ασίας φτιάχνουν μια μεγάλη μελόπιτα, που την τοποθετούν στο τρίστρατο της γειτονιάς. Εκεί πηγαίνει ο ιερέας να την ευλογήσει. Κατόπιν, η νοικοκυρά κόβει την πίτα και τη μοιράζει στους περαστικούς.
Στις 5 του Αγίου Σάββα που «σαβώνει» (δηλαδή δεν χαρίζει το κρύο). Στις 6 του Αγίου Νικολάου, ο προστάτης των ναυτικών και ο κύριος των ανέμων και της τρικυμίας, που σύμφωνα με τις παραδόσεις, «τα ρούχα του είναι πάντοτε βρεγμένα από την άλμη και τα γένια του στάζουν θάλασσα».
Στις 9 η Αγία Άννα, που μετά απ’ αυτήν η μέρα «παίρνει άνεση» κι ο Άγιος Μηνάς στις 10 προστατεύει τους δημοσιογράφους.
Ο Άγιος Σπυρίδωνα (12 Δεκεμβρίου) που μετά από αυτόν η μέρα «παίρνει ένα σπυρί», είναι ο Άγιος που τιμάται κατεξοχήν στην Κέρκυρα και σύμφωνα με την κερκυραϊκή παράδοση ο άγιος παριστάνεται να καταδιώκει την Πανώλη.
Από την παρετυμολογία του ονόματός του, πιστεύουν ακόμα ότι θεραπεύει την ευλογιά και κάθε είδους σπυριά, όπως και κάθε πόνο στα αυτιά. Ως αντάλλαγμα στη βοήθεια του, του πηγαίνουν στην εκκλησία, κόλλυβα, τηγανίτες, λαλάγγια, xαλβά, ανάλογα την παράδοση της περιοχής.
Δυο ακόμη Άγιοι που ακολουθούν είναι ο Άγιος Ελευθέριος και ο Άγιος Διονύσιος, στις 15 και 17 αντίστοιχα. Ο πρώτος «ελευθερώνει» τις έγκυες, τους αιχμάλωτους και τους φυλακισμένους (παρετυμολογικά). Ακόμα προστατεύει από επιθέσεις άγριων ζώων.
Σύμφωνα με το μαρτύριό του, όταν ρίχτηκε στα άγρια θηρία, τον σεβάστηκαν και δεν τον κατασπάραξαν, απλά κάθισαν δίπλα στα πόδια του.
Ο Άγιος Μόδεστος είναι ο προστάτης των ζώων και ιδιαίτερα αυτών που σέρνουν άροτρο. Σε πολλές περιοχές τα ζώα γίνονται συλλειτουργά. Την ημέρα αυτή, 16 Δεκέμβρη, γίνονται αγιασμοί για να τα ευλογήσει ο παπάς, ενώ παράλληλα φτιάχνουν κόλλυβα και τα ταΐζουν, κ.α.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο Δρυμό Μακεδονίας, το «ύψωμα» από το πρόσφορο το δίνουν στα ζώα, ενώ τους εύχονται να ζήσουν χρόνια πολλά.
Στην Κρήτη, οι αγρότες τηρούν αυστηρή αργία για χάρη των ζώων τους, στη Λήμνο, ρίχνουν τα κόλλυβα στην τροφή των ζώων υπέρ υγείας και μακροβιότητας αυτών και στη Λέσβο, πηγαίνουν τον αγιασμό στα χωράφια, για να τα προστατεύσει από τις αρρώστιες και τις ακρίδες κι είναι κι εκεί μέρα αργίας.
Την επόμενη ημέρα τιμάμε τον Άγιο Διονύσιο, που γεννήθηκε, έζησε και έδρασε στη Ζάκυνθο και όπως λένε οι τοπικές παραδόσεις, που δεν επιβεβαιώνονται ιστορικά, ο Άγιος είχε για ανάδοχο τον Άγιο Γεράσιμο.
Η Αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια, στις 22 του μήνα, προστατεύει τους φαρμακοποιούς. Ο λαός μας πιστεύει ότι η Αγία διώχνει μακριά τα φαρμάκια, τις πίκρες και τις στεναχώριες της ζωής.
Ως γνωστόν στις 25 έχουμε τα Χριστούγεννα, ανεβαίνουν στην γη τα δαιμόνια-Καλικάντζαροι που «όλο το χρόνο πελεκούν με τα τσεκούρια τους, τους στύλους που στηρίζουν τη γη», όπου και αρχίζει το δωδεκαήμερο των «γιορτών» έως και τα Θεοφάνια.
Καλές γιορτές και χρόνια μας πολλά
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος-Παιδαγωγός
