Ο άγιος μεγαλομάρτυρας Δημήτριος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και έζησε κατά τους χρόνους του Αυτοκράτορα Διοκλητιανού και του Τετράρχη Γαλερίου Μαξιμιανού (284-305 μ.Χ.), εποχή κατά την οποία έγινε φοβερός διωγμός κατά των χριστιανών.
Ο Άγιος, θεωρείται προστάτης και υπερασπιστής της Θεσσαλονίκης, λόγω του ονόματος (Θεά Δήμητρα), συνδέεται επίσης και με τη γεωργία, τη σπορά, τα δημητριακά, κ.α., όπως επίσης θεωρείται ο πρώτος «κατηχητής» της Εκκλησίας.
Η γιορτή του σηματοδοτούσε την αρχή του χειμώνα και την επιστροφή των ξενιτεμένων. «Άγιε μου Γιώργη παρ’ τονε και Άγιε μου Δημήτρη, φέρε μου τον».
Βέβαια, ο χειμώνας δεν έρχεται τόσο νωρίς, μεσολαβεί το «μικρό καλοκαιράκι» του Αγίου με τα ωραία χρυσάνθεμα. Τα μεγάλα κρύα, ο πάγος και τα χιόνια είναι ακόμα μακριά.
Όπως στην αρχή κάθε περιόδου, ο λαός μας, ιδιαίτερα οι γεωργοί, ζητούν να εξασφαλίσουν καλή χρονιά, με συμβολικές πράξεις και ευχές.
Για παράδειγμα, στη Θράκη, την παραμονή της γιορτής γίνονται τα «Τζαμάλα». Κάποιοι χωρικοί κατασκευάζουν με ξύλα ένα σκελετό μιας καμήλας και τον τυλίγουν με πανιά και προβιές. Δυο απ’ αυτούς, μπαίνουν κάτω από το σκελετό και τον κινούν.
Άλλοι ντύνονται με παράξενα ρούχα και φορούν στεφάνια από κληματαριά, σύμβολο της βλάστησης, για να συνοδεύσουν την καμήλα μετά το ηλιοβασίλεμα, σ’ όλα τα σπίτια του χωριού, κάνοντας ένα δικό τους τελετουργικό έθιμο.
Κι η ευχή τους δεν είναι άλλη από: «Ε! Κερά! Καλή χρονιά, καλό μπερκέτι και πολυχρονή!». Η νοικοκυρά τους ευχαριστεί προσφέροντάς τους φιλοδωρήματα, όπως σιτάρι, κρασί, κ.α.
Όλη αυτή η «παράσταση» δεν αποσκοπεί στη συλλογή των φιλοδωρημάτων, αλλά έχει μια βαθύτερη σημασία. Συμβολίζει τη σπορά και τη βλάστηση του σπόρου.
Ανάλογες συνήθειες-τελετουργίες, που αποβλέπουν στην ευδοκίμηση των σπαρτών, γίνονται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Σε κάποιες περιοχές, που οι κλιματολογικές συνθήκες έχουν επιτρέψει την ωρίμανση, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου αρχίζουν τη συγκομιδή του καρπού της ελιάς και δοκιμάζουν τα νέα κρασιά. Αν έχει ομίχλη, δεν τα ανοίγουν, για να μην γίνουν θολά.
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος-Παιδαγωγός
