Στα τέλη Αυγούστου, στις 27 και στις 29, τιμάμε τον Άγιο Φανούριο και την Αποκεφάλιση του Ιωάννη του Προδρόμου, αντίστοιχα.
Ο λαός μας πιστός στις παραδόσεις και στις προκαταλήψεις του, δεν ξεχνά ποτέ αυτές τις δυο μεγάλες γιορτές, τιμώντας τες με τις ανάλογες συνήθειες.
Ο άγιος Φανούριος έγινε γνωστός γύρω στο 1500 μ.Χ., όπου και βρέθηκε η Ιερή εικόνα του στη Ρόδο. Η λατρεία του απλώθηκε γρήγορα στο Αιγαίο και αργότερα στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Σύντομα έγινε από τους πιο αγαπητούς αγίους σε όλο τον ελληνικό λαό, διότι μας «φανερώνει» (παρετυμολογία) ό,τι κι αν του ζητήσουμε, τάζοντας του μια πίτα, τη γνωστή φανουρόπιτα, για να συχωρεθεί η μητέρα του.
Η παράδοση λέει πως η μητέρα του ήταν αμαρτωλή και μάλλον αυτός νόθος. Ήταν, επίσης σκληρή και άπονη με τους φτωχούς και δεν μετάνιωσε γι’ αυτό ούτε στην κόλαση που πήγε, παρ’ όλο που προσπάθησε ο γιος της να τη σώσει.
Έτσι, έμεινε αυτή η παράδοση για να συχωρεθεί η μητέρα του αγίου, φτιάχνουν την φανουρόπιτα ζητώντας του: χαμένα αντικείμενα, εχθρικές προθέσεις, προμάντεμα τύχης, μωρά στις άτεκνες, γαμπρούς στις ανύπαντρες και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε.
Δυο μέρες μετά, επικρατεί πλήρη νηστεία και βαρύ πένθος. Στην μνήμη του «Νηστευτή» ή του «Νηστικού», όπως λέγετε ο Άγιος Ιωάννης, απαγορεύετε να φάμε οτιδήποτε μοιάζει με το αίμα που έτρεξε απ’ το κεφάλι του.
Δηλαδή, εκτός της πλήρης νηστείας, δεν τρώμε επίσης: μαύρο σταφύλι, μαύρο σύκο, βατόμουρα, καρπούζι, ντομάτες, κ.α. που είναι κόκκινα ή μαύρα. Επίσης δεν κόβουμε με μαχαίρι, ούτε καν που το αγγίζουμε. Για παράδειγμα το ψωμί το κόβουμε με το χέρι.
Ακόμα ονομάζεται και «Αποκεφαλιστής» ή «Κοψοκέφαλος», λόγω της ημέρας, «Θερμολόγος», «Ριγολόλος», «Παροξυσμός», «Κρυαδίτης», γιατί πίστευαν ότι γιατρεύει τη θέρμη κα τους σπασμούς που προκαλεί η ελονοσία. «Καβαλάρης», γιατί πίστευαν ότι διώχνει ό,τι έχει μπει στο μάτι ή ιάνει το «κριθαράκι» και «Κυνηγό» γιατί γύρω στις 29 Αυγούστου, στη Θράκη, συνήθιζαν να βγαίνουν οι κυνηγοί για κυνήγι.
Ο Άγιος Ιωάννης, ίσως να μην είναι γνωστός ως θεραπευτής, όμως ο λαός μας για εξιλασμό, όσοι πάσχουν από πυρετούς, του «τάζουν» λάδι, λιβάνι, κερί ή πετεινό και κατσίκι, που θυσιάζουν στη γιορτή του. «Άγιε μου Γιάννη, γιάνε το…».
Ακόμα συνηθίζουν να πηγαίνουν τους αρρώστους σε ξωκλήσια του Αγίου και μετά τη λειτουργία να αφήνουν κομμάτια από τα ρούχα του ασθενούς πάνω σ’ ένα δέντρο της εκκλησίας, ώστε να φύγει από πάνω η αρρώστια.
Καλλιόπη Γραμμένου
Δημοσιογράφος-Παιδαγωγός
