Ακόμα και μια κλεφτή ματιά να ρίξεις, έστω και για μια τόση δα στιγμούλα, στα πέη των γυμνών αγαλμάτων της ελληνικής αρχαιότητας δεν μπορεί να μην παρατηρήσεις ότι οι κάτοχοί τους δεν είναι ακριβώς προικισμένοι.
Σκαλισμένα με τη γνώριμη επιδεξιότητα κι αυτά, όπως και όλες οι μαρμάρινες παραστάσεις της κλασικής ελληνικής τέχνης, τα πέη και το περιέργως μικρό τους μέγεθος έχουν απασχολήσει την ιστορία της τέχνης πολύ περισσότερο απ’ όσο θα υπέθετε ενδεχομένως κανείς.
Οι Έλληνες γλύπτες έδιναν εξάλλου την ίδια προσοχή στο σκάλισμα του φαλλού όπως και στην υπόλοιπη παράσταση, κι έτσι δεν θα μπορούσε κάποιος να μιλήσει για λάθη, κακοτεχνίες ή αβλεψίες.
Όχι, κάθε άλλο. Ήταν ιδεολογικοί οι λόγοι που οι πρόγονοί μας έφτιαχναν τα αγάλματά τους με μικρά πέη. Γιατί αυτά ακριβώς ήθελαν! Αυτά προτιμούσαν ως κοινωνία.
Εκεί που σήμερα το μεγαλύτερο θεωρείται και καλύτερο, οι Έλληνες είχαν κι εδώ μια διαφορετική άποψη…
Κλασικές ανατομικές προτιμήσεις στο μέγεθος των γεννητικών οργάνων
Με μικρότερα ακόμα και από το μέσο πέος παρουσίαζε η ελληνική αρχαιότητα τα ανδρικά αγάλματά της, αναγκάζοντας ακόμα και τους αντιγραφείς Ρωμαίους να υιοθετήσουν την αισθητική τάση. Μόνο που για τους Έλληνες δεν ήταν αισθητικοί οι λόγοι.
Οι Έλληνες προτιμούσαν βλέπετε τους θεούς και τους ήρωές τους καθόλου προικισμένους. Κάτι που γνωρίζει καλά τόσο η ιστορία της τέχνης όσο και η θεωρία της αισθητικής. Από την απλή παρατήρηση και μόνο.
Όπως μας λέει εξάλλου και η μελέτη του 2013 του Πανεπιστημίου Αθηνών «Penile representations in ancient Greek art» (Rempelakos, Tsiamis και Poulakou-Rebelakou), η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν «η εξέταση ενός μεγάλου αριθμού αναπαραστάσεων πέους από την αρχαία ελληνική κεραμική και γλυπτική και η ανάλυση αρχαίων θεατρικών έργων (σατιρικά δράματα και κωμωδίες».
Μια ματιά να ρίξεις δηλαδή σε ένα αρχαιολογικό μουσείο και καταλαβαίνεις αμέσως ότι κάτι τρέχει με τα μόρια των αγαλμάτων. Έστω κι αν είναι πάνω σε μυώδη σώματα που αναδίδουν αντρίλα!
Γιατί παρουσίαζαν όμως έτσι το πέος οι πρόγονοί μας;
Κοινωνικοί παράγοντες στην απεικόνιση του φαλλού
Η απάντηση φαίνεται πως έχει να κάνει με τις πολιτισμικές προτιμήσεις και το ιδεολογικές καταβολές των αρχαίων. Ο ιδεατός άντρας για τον αρχαίο Έλληνα δεν ήταν ο φιλήδονος εραστής, αλλά ο σοφός δημόσιος λειτουργός. Ο άνθρωπος που άφηνε τον ερωτισμό κατά μέρος για να ασχοληθεί με τα άλλα, τα μεγάλα, πράγματα όπως η πολιτική, η δημοκρατία, η φιλοσοφία, η επιστήμη και η τέχνη κοντολογίς.
«Οι Έλληνες συσχέτιζαν τα μικρά και όχι σε στύση πέη με τη μετριοπάθεια, μια από τις βασικές αξίες που διαμόρφωναν και την άποψή τους για την ιδεατή αρρενωπότητα», εξηγεί ο καθηγητής κλασικής αρχαιότητας του Χάρβαρντ, Andrew Lear.
«Υπάρχει αυτή η αντίθεση ανάμεσα στα μικρά και μη ορθωμένα πέη των ιδεωδών αντρών (ήρωες, θεοί, γυμνοί αθλητές) και στα υπερμεγέθη, ορθωμένα πέη των σατύρων (μυθικά όντα μισοί άνθρωποι-μισοί τράγοι που ήταν μέθυσοι και ακραία λάγνοι) και πολλών ακόμα μη εξιδανικευμένων αντρών. Οι ηλικιωμένοι άντρες, για παράδειγμα, έχουν συχνά μεγαλύτερα πέη», μας λέει και η Olivia Goldhill στο άρθρο της «Why Do Greek Statues Have Such Small Penises?» (2016).
Και πράγματι υπάρχουν πολλά αρχαιοελληνικά αγάλματα που απεικονίζουν μεγαλύτερα πέη, μόνο που δεν έχουν να κάνουν με την ανδρεία, το κλέος και τη λατρεία. Τον Δία δεν θα τον δούμε ποτέ με μεγάλο πέος. Ή τον Ηρακλή. Θα δούμε όμως έναν δούλο. Ο μόνος θεός που ξεφεύγει από το πρότυπο και αναπαρίσταται ιδιαιτέρως προικισμένος είναι ο Πρίαπος, ο θεός της γονιμότητας και προστάτης των υποζυγίων, των κήπων και των ανδρικών γεννητικών οργάνων.
Είναι εξάλλου γιος του Διονύσου (θεού του κρασιού και του γλεντιού, οι υπηρέτες του οποίου ήταν οι σάτυροι) και της Αφροδίτης (θεάς του έρωτα), ένα πλάσμα καταραμένο από την Ήρα που το μεγάλωσαν οι σάτυροι. Κακάσχημος, ανίκανος σεξουαλικά και αχρείος, μιας και προσπάθησε τόσες και τόσες φορές να βιάσει ανεπιτυχώς θεές, νύμφες και νεαρά κορίτσια, ήταν ταιριαστό να έχει μεγάλο πέος. Ήταν μια γκροτέσκα φιγούρα που λίγα είχε να κάνει με το ευγενές Δωδεκάθεο.
Οι Έλληνες κρατούσαν λοιπόν το μικρό πέος για όσα λάτρευαν και θαύμαζαν, απεικονίζοντας όλα τα αρνητικά κοινωνικά πρότυπα με μεγάλα μόρια. Όπως τους βαρβάρους! Το μεγάλο πέος δεν έδειχνε μόνο ότι κάποιος ήταν ανόητος και αλαφροΐσκιωτος, αλλά και απολίτιστος, σωστός αγροίκος. Η εκλεπτυσμένη κοινωνία των Ελλήνων θεωρούσε πως περιβάλλεται από μισότρελους άντρες που εξουσιάζονταν μόνο από τις κολασμένες ορμές τους.
«Πολλοί βάρβαροι που ζούσαν γύρω από την Ελλάδα, είχαν κάνει επιδρομές και πολέμησαν με τους Έλληνες, επεδείκνυαν τη λατρεία του πέους τους και τέτοιες πρακτικές θεωρήθηκαν σημάδι βαρβαρισμού και πολιτιστικού κενού στα μάτια των Ελλήνων», εξηγεί η Goldhill.
Τα μεγάλα πέη δεν ήταν παρά ενδείξεις ενός άντρα που κυβερνιόταν από τις ανομολόγητες επιθυμίες του (και όχι τη λογική του), ένα απολίτιστο ον η συμπεριφορά του οποίου παρέπεμπε σε ζώο περισσότερο παρά σε έλλογο άνθρωπο που είχε δαμάσει τα πάθη του. Κανένας Έλληνας δεν θα ήθελε να καταλήξει σαν τον φουκαρά τον Πρίαπο και, ακόμα χειρότερα, να του κολλήσουν καμιά ρετσινιά βαρβάρου.
Όπως παρατηρεί εδώ η θεωρητικός της τέχνης Ellen Odredsson («Why Do All Old Statues Have Such Small Penises?» του 2016): «ο ιδεατός Έλληνας ήταν λογικός, διανοούμενος και αξιόπιστος. Όχι ότι δεν συνέχιζε να κάνει πολύ σεξ, αλλά αυτό ήταν άσχετο με το μέγεθος του πέους του. Το μικρό του πέος τού επέτρεπε μάλιστα να διατηρεί τη νηφάλια λογική του».
Μήπως ο Αριστοφάνης δεν μας λέει στις «Νεφέλες» του (στίχοι 1010-1019) πως τα χαρακτηριστικά του ιδανικού άνδρα είναι «στήθος γερό και θωριά αστραφτερή … ώμοι μεγάλοι και γλώσσα κοντή … πράμα μικρό και χοντρά πισινά»; Ενώ το μεγάλο πέος συνδέεται με όλα τα κακά: «Μα αν κυλήσεις εκεί που σε παν οι καιροί οι τωρινοί, κιτρινιάρα θωριά κι ώμους θα ᾽χεις μικρούς, θα ᾽χεις γλώσσα μεγάλη και στήθος στενό, πισινά μια σταλιά και μακρύ μπροστινό»!
Αυτά ήταν τα χαρακτηριστικά που έφεραν άνθρωποι που δεν θα ήθελες παρτίδες μαζί τους…
Μικρό πέος, μεγάλες κουβέντες
Ο έφηβος νεαρός άντρας αντιπροσώπευε στη συλλογιστική των προγόνων μας το καλύτερο είδος ανθρώπου. Εκεί, στην πρώτη εφηβεία του, το αγόρι ήταν όμορφο, αθώο και γεμάτο δυνατότητες, ένα μπουμπούκι που περιμένει να ανθίσει. Όσο για τα γεννητικά όργανα του άντρα, μεγαλώνουν ακριβώς κατά την περίοδο της προεφηβείας και της εφηβείας.
Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο οι πρόγονοί μας ενδέχεται να απεικόνιζαν μικρά τα μόρια. «Όσο μικρότερο το πέος, τόσο πιο κοντά είσαι στο ιδεατό, τόσο πιο ελκυστικός θεωρείσαι», μας λέει ο Andrew Lear, μια θέση που συγκεντρώνει αρκετή συναίνεση στον κόσμο της ιστορίας της τέχνης.
Άλλοι πάλι ιστορικοί δεν δέχονται ότι τα πέη των αρχαιοελληνικών αγαλμάτων είναι δα και τόσο μικρά. Και υποδεικνύουν ένα ιδιαίτερο στοιχείο εδώ, πως «είναι χαλαρά»: «Αν συγκρίνεις το μέγεθός τους με τα περισσότερα χαλαρά αντρικά πέη, τότε δεν είναι στην πραγματικότητα σημαντικά μικρότερα από όσο τείνουν να είναι τα πραγματικά πέη», παρατηρεί η Oredsson.
Οι Ρεμπελάκος, Τσιάμης και Πουλάκου-Ρεμπελάκου ισχυρίζονται στο άρθρο τους πως «είναι αξιοσημείωτο ότι πολλές από αυτές τις εικόνες ανήκουν σε αθλητές κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά τη σκληρή γυμναστική, όταν το πέος συρρικνώνεται». Ακόμα και για τον περίφημο Δαβίδ του Μιχαήλ Αγγέλου υπάρχει μια τέτοια θεωρία, από μελέτη του 2015 δυο φλωρεντινών πανεπιστημιακών γιατρών (Pietro Antonio Bernabei και Massimo Gulisano), πως δεν είναι το πέος του μικρό, είναι απλώς οι συνθήκες.
Ο Δαβίδ είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τον θηριώδη Γολιάθ, μας λέει ο Μιχαήλ Άγγελος, κι έτσι είναι ο θανάσιμος φόβος που νιώθει απέναντι στην υπαρξιακή απειλή αυτός που έχει συρρικνώνει το μόριό του. Η ανατομική μελέτη των γιατρών έδειξε πως «κάθε ανατομική λεπτομέρεια, ακόμα και ο σχηματισμός των μυών στο μέτωπό του, είναι συνεπής με τα συνδυασμένα αποτελέσματα του φόβου, της έντασης και της επιθετικότητας».
Και δεν μπορούμε φυσικά να παραγνωρίσουμε και την αισθητική αρμονία που τόσο αποζητούσε η κλασική τέχνη, τη σωστή αναλογικότητα των μεγεθών. Όπως και με χέρια, τα πόδια και το πρόσωπο, η ελληνική γλυπτική απομακρύνθηκε δραστικά από τα προγενέστερα καλλιτεχνικά πλαίσια των Αιγυπτίων και των Σουμερίων, ας πούμε.
Ο Έλληνας γλύπτης προσπάθησε να αποδώσει το ανθρώπινο σώμα όπως ακριβώς είναι. Ή σχεδόν! «Οι έλληνες άντρες έβλεπαν γυμνό ο ένας τον άλλο όλη την ώρα στα γυμναστήρια», υποδεικνύει εδώ ο Lear, «οπότε πρέπει να ήξεραν ότι, ως έναν βαθμό, δεν είχε κάθε αξιοθαύμαστα μετριοπαθής άντρας μικρό πέος, όπως δεν είχε και κάθε αμετροεπής, δειλός και μέθυσος άντρας μεγάλο».
Θέτοντας τα κριτήρια της φαλλικής αναπαράστασης
Όπως και με πολλούς ακόμα αισθητικούς νεωτερισμούς των προγόνων μας, η ελληνική επιλογή των μικρών αλλά αναλογικών πεών έγινε η νόρμα για τη γλυπτική στους αιώνες που θα έρχονταν. Κι ενώ οι Ρωμαίοι διατηρούσαν θετικότερη στάση απέναντι στα μεγάλα πέη, έτσι λάγνες και φιλήδονες καθώς ήταν οι κοινωνίες τους, όταν ήταν να φτιάξουν μεγάλη τέχνη κλεφτοκοίταζαν τους Έλληνες.
Η ρωμαϊκή γλυπτική παρέμεινε στο πρότυπο του μικρού ελληνικού πέους, μια αισθητική απόφαση που διατηρήθηκε ακόμα και από τη θρησκευτική τέχνη του Μεσαίωνα, η οποία αντλούσε εξάλλου έμπνευση από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Όταν έφτασε μάλιστα η περίοδος της Αναγέννησης, τα μικρά πέη αποθεώθηκαν για μια ακόμα φορά, ακόμα κι αν δεν γνώριζαν πλέον οι μεγάλοι αναγεννησιακοί δάσκαλοι γιατί υιοθετούν αυτόν τον στιλιστικό κανόνα.
Οι Έλληνες προτιμούσαν λοιπόν τα μικρά πέη ως σύμβολα μετριοπάθειας, λογικής και ισορροπημένης ζωής, όπως υποδεικνύει και ο Kenneth Dover στο βιβλίο του «Ελληνική ομοφυλοφιλία». Σε αντίθεση με το μεγάλο μόριο που ήταν δείγμα ανοησίας, αμετροέπειας, λαγνείας και ασχήμιας.
«Το μικρό πέος ήταν σύμφωνο με τα ελληνικά ιδεώδη της ανδρικής ομορφιάς. Ήταν ένα σήμα της ανώτερης κουλτούρας και ενός παραγώγου του πολιτισμού», σημειώνει σχετικά και ο ιστορικός Paul Chrystal στο βιβλίο του «Στο κρεβάτι με τους αρχαίους Έλληνες» (2016). Το μικρό πέος σήμαινε πολιτισμική ανωτερότητα.
Τα αγάλματα των Ελλήνων έθεσαν το διαχρονικό ιδεώδες του κάλλους: άντρες ρωμαλέοι, γυμνασμένοι και καθόλου προικισμένοι. Γιατί βλέπετε οι Έλληνες άφησαν το μόριο μικρό για να δείξουν τη μεγαλοσύνη ενός άλλου στοιχείου της αντρικής προσωπικότητας που τους ενδιέφερε απείρως περισσότερο. Πνεύμα το είπαν… ΠΗΓΗ: newsbeast.gr
