ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΝΙΜΑ
Μπορεί η Ελλάδα να συγκεντρώνει σήμερα 32 εκατομμύρια...
τουριστών ετησίως ,αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα ταξίδια στη χώρα μας είναι φαινόμενο των τελευταίων δεκαετιών. Υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες αγαπούσαν πολύ τον θρησκευτικό τουρισμό επισκεπτόμενοι συχνά χώρους λατρείας όπως τα μαντεία, άλλοι κατευθύνονταν στα Ασληπιεία για ίαση και ευεξία (ιαματικός τουρισμός), ενώ πολλοί έκαναν αθλητικό τουρισμό παρακολουθώντας αθλητικούς αγώνες, όπως οι Ολυμπιακοί αγώνες.Οι ξένοι θεωρούνταν «ιεροί» στην Αρχαία Ελλάδα ,ο Ξένιος Δίας, Πατέρας των Θεών ,έγινε ο Θεός της Φιλοξενίας, για να τους προστατεύει και να τους φροντίζει.
Την προστασία τους σε κάθε πόλη είχαν αναλάβει εν είδει τουριστικής αστυνομίας οι «πρόξενοι», δηλαδή οι επίσημοι αντιπρόσωποι των άλλων πόλεων, μετά από ειδική συνθήκη μεταξύ των πόλεων. Έτσι δημιουργήθηκε ο θεσμός της «προξενίας», που ισχυροποιήθηκε από την καθιέρωση των νομισμάτων ως ανταλλακτικών μέσων και από την διάδοση της γραφής και οδήγησε σε συνθήκες φιλίας πολλές ελληνικές πόλεις, αλλά και ελληνικές με ξένες πόλεις επίσης.
Τα πρώτα ξενοδοχεία
Σε περιοχές που συνέρρεαν πολλοί επισκέπτες όπως στην Ολυμπία, στους Δελφούς και στην Επίδαυρο λειτουργούσαν δημόσια και ιδιωτικά «ξενοδοχεία», τα λεγόμενα πανδοχεία ή καταγώγια τα οποία προσέφεραν: «στέγη, άλας, έλαιον, όξος, λύχνος, κλίνη, στρώμα, τράπεζα». Τότε εμφανίστηκε και το
επάγγελμα του «εξηγητού» δηλαδή του σημερινού ξεναγού.
Δύο διάσημοι «ευφυείς τουρίστες» της αρχαιότητας ήταν :
Ο Ηρόδοτος αρχαίος Έλληνας περιηγητής, γεωγράφος και ιστορικός του 5ου αιώνα π.Χ , ο οποίος επισκέφθηκε την Αίγυπτο, τον Πόντο, την Βαβυλώνα, τα Σούσα, τις Σάρδεις, την Κυρήνη, την Κάτω Ιταλία κλπ δίνοντας σημαντικές πληροφορίες για τις περιοχές αυτές και τους κατοίκους τους και ο Παυσανίας περιηγητής και γεωγράφος του 2ου αιώνα μ.Χ.. Είναι γνωστός για το «Ελλάδος Περιήγησις», ένα εκτενές έργο που περιγράφει την αρχαία Ελλάδα. Επίσης, έχει καταγραφεί ιστορικά ότι τα Επτά Θαύματα του Κόσμου τα οποία ήταν σημαντικά μνημεία της προ Χριστού εποχής ,υπήρξαν ελκυστικοί προορισμοί και γνώριζαν μεγάλη επισκεψιμότητα. Μετά την επικράτηση του χριστιανισμού, γίνονταν κυρίως ταξίδια προσκυνήματος στην Ρώμη, τους Αγίους Τόπους κλπ.
Την εποχή του Βυζαντίου η φιλοξενία παραμένει αρετή και δημιουργούνται οι ξενώνες που εξυπηρετούσαν ασθενείς και οδοιπόρους και χρηματοδοτούνταν από τον αυτοκράτορα και τους ευγενείς φιλάνθρωπους. Μετά την άλωση οι ξενώνες μετατρέπονται σε σταθμούς καραβανιών (καραβάν σεράϊα) και εμφανίζονται τα χάνια με υποτυπώδεις υπηρεσίες. Στην Ευρώπη του μεσαίωνα και κυρίως στην ύστερη φάση, δημιουργούνται τα πανδοχεία (To φημισμένο πανδοχείο «Inn» στο Notttinghamhire 1189, προσέφερε ανάπαυση στους σταυροφόρους πριν ξεκινήσουν το ταξίδι τους για τους Αγίους Τόπους). Κατά την φεουδαρχική εποχή, όπως έχει διασωθεί στα παραμύθια και τις λαϊκές διηγήσεις, οι γιοί των φεουδαρχών ταξίδευαν για να αποκτήσουν εμπειρίες ως προπαρασκευή για να αναλάβουν σοφότεροι το φέουδο.
Οι μουσουλμάνοι ταξίδευαν και συνεχίζουν να ταξιδεύουν στην Μέκκα. Στην Κίνα τα πέντε ιερά όρη αποτελούσαν σημαντικούς προσκυνηματικούς προορισμούς για τους αυτοκράτορες και τους ευγενείς, τους ταοϊστές και βουδιστές. Διπλωμάτες και έμποροι από τα τότε γνωστά βασίλεια ταξίδευαν για λόγους εμπορικούς και πολιτικούς ως τα πέρατα της οικουμένης, οι Βυζαντινοί και οι Βενετοί στην Κίνα και την Ινδία, οι Μαυριτανοί της Ισπανίας στις χώρες των Βίκινγκς.
Αργότερα οι ευγενείς ταξίδευαν στην Γαλλία και την Ιταλία και γενικά στην Μεσόγειο για να περιηγηθούν τις αρχαιότητες και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους.
Ο όρος «tourist» άρχισε να χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στην Αγγλία κατά τον 19ο αιώνα, όταν οι ευγενείς νέοι περιηγούνταν στην Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες «grandtour». Ο 19ος και ο 20οςαιώνας υπήρξαν καθοριστικοί για τον τουρισμό λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας και των επενδύσεων στις μεταφορές, με τους σιδηροδρόμους, τα κρουαζιερόπλοια, τα μεγάλα πολυτελή ξενοδοχεία, την έκδοση ταξιδιωτικών οδηγών και την ίδρυση τουριστικών πρακτορείων. Κάποιοι θεωρούν ως έτος γέννησης του Τουρισμού το 1855 όταν ο Thomas Cook οργάνωσε τα πρώτα ταξίδια αναψυχής με την σημερινή έννοια τα οποία απευθύνονταν στις ελίτ (Grand Circular Tour) με αφορμή την Διεθνή Έκθεση στο Παρίσι (1855). Αντίστοιχα, στη Γαλλία το 1890 ιδρύεται το Touring Club και το 1895 ιδρύεται η δική μας «Ποδηλατική Εταιρεία» η οποία μετονομάζεται το 1909, με
τροποποίηση του καταστατικού της, σε «Ελληνική Εταιρεία Περιηγήσεων - Touring Club». Ο περιηγητισμός αποτελεί πλέον την κύρια δραστηριότητα του σωματείου που απλώς διατηρεί και ποδηλατικό τμήμα. Πριν όμως από το 1890 εντοπίζεται η ίδρυση και άλλων σωματείων στη χώρα μας, τα οποία και αυτά αναφέρονται στον εσωτερικό τουρισμό: Ο «Περιπατητικός Σύλλογος» που ίδρυσε το 1887 ο καθηγητής Γιάννης Σαρρής με μέλη κυρίως μαθητές του Γυμνασίου της Πλάκας και ο «Άνευ ρεκλάμας Πεζοπορικός Σύλλογος» με μέλη δημοσιογράφους και λογίους της εποχής που ιδρύθηκε το 1889. Χαρακτηριστική είναι η ονομασία του εκδρομικού συλλόγου που ο Καμπούρογλου με φιλική συντροφιά είχε δημιουργήσει, με την ονομασία «Εξερευνηταί των Αγνώστων χωρών της Αττικής»!
Το 1914 ακολουθεί η σύσταση της «Εταιρίας των Φιλοξένων», εκ παραλλήλου δε και η πρώτη κρατική υπηρεσία με θέμα την ]τουριστική οργάνωση της Ελλάδας, με την ονομασία «Γραφείον Ξένων και Εκθέσεων», στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας.
Η ίδρυση του ΕΟΤ
Το 1929 ιδρύεται ο ΕΟΤ «Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού» επί Ελ. Βενιζέλου με τον νόμο 4377/1929, στον οποίο οφείλονται και τα πρώτα τεχνικά έργα υποδομής, όπως τα τουριστικά περίπτερα σε διάφορους αρχαιολογικούς χώρους. Όλες αυτές οι αξιέπαινες προσπάθειες και άλλες μεταγενέστερες, μέχρι τη λήξη του Β ́ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν πέτυχαν να δημιουργήσουν το απαραίτητο κλίμα για την προσέλκυση ικανοποιητικού αριθμού ξένων επισκεπτών. Και τούτο, διότι η χώρα μας ακρωτηριασμένη μέχρι το 1913 κατά τα 2/3 και με πολυτάραχο βίο 80 ετών περίπου, δεν διέθετε ούτε την κατάλληλη υποδομή για να ανταπεξέλθει στην τουριστική κίνηση.
Με την ανακάλυψη της ατμομηχανής στις αρχές του 19ου αιώνα και την επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου καθώς και την κατασκευή πολυτελών κρουαζιερόπλοιων άρχισαν οι αφίξεις στη χώρα να πληθαίνουν, αλλά για τον 19ο αιώνα και αρχές 20ού που αναφερόμαστε, αυτές είναι σποραδικές, μεμονωμένων προσώπων ή ομάδων υψηλής οικονομικής και κοινωνικής στάθμης τους οποίους μάλιστα ο λαός αποκαλούσε «λόρδους» ή «μιλόρδους».
Είναι λοιπόν βέβαιο, ότι από τα μέσα του 20ου αιώνα ο τουρισμός, όπως τον αντιλαμβανόμαστε σήμερα άρχισε να παίρνει διαστάσεις μαζικότητας και να δίνει μια νέα διάσταση συνδέοντας το ταξίδι με τον ελεύθερο χρόνο και την αναψυχή για πλατύτερα κοινωνικά στρώματα.
Δεδομένου δε, ότι κατά την διάρκεια του αιώνα αυτού κατοχυρώθηκαν παντού στον δυτικό κόσμο τα εργασιακά δικαιώματα και βελτιώθηκε το βιοτικό επίπεδο, ο τουρισμός έπαψε να αφορά μόνον την ανώτερη κοινωνική τάξη και τους διανοούμενους και έγινε «μαζικός», δημιουργώντας την «βιομηχανία του τουρισμού»… (timelink.gr)
