Καλώς όρισες Σεπτέμβρη. Νέος μήνας, νέα...
εποχή, νέα αρχή, αποχαιρετώντας πλέον το καλοκαίρι, την ξενοιασιά και την ανεμελιά…Νέα ξεκινήματα, νέα σχέδια, προγραμματισμός και ανεφοδιασμός…
«Πέφτουν τα φύλλα απ’ τα δεντράκια, ήρθαν τα πρώτα τα συννεφάκια», λέει ένα παιδικό τραγούδι. Για κοιτάξτε τα φύλλα που πέφτουν από μια λεύκα.
Την κοιτάξατε καλά; Ποια φύλλα πέφτουν, ποια φύλλα κιτρίνισαν πρώτα, ποια έμειναν πάνω της μα και ποια έπεσαν;
Και τι με νοιάζει, θα μου πείτε! Έχω φούριες τώρα, ανοίγουν τα σχολεία και οι λογαριασμοί με περιμένουν στοίβα στη γωνία!
Εδώ είναι το μυστικό…
Σύμφωνα με τους «πρακτικούς» ανθρώπους της χώρας μας, όπως έλεγαν, αν πέφτουν τα φύλλα πρώτα από τα χαμηλά κλαδιά, ο χειμώνας θα είναι πρώιμος και βαρύς. Εάν πέσουν απ’ τα ψηλά ο χειμώνας θα είναι ήπιος. Αν πάλι μείνουν πάνω στο δέντρο κίτρινα φύλλα στα ψηλά κλαδιά, ο χειμώνας θα είναι ήπιος, εάν μείνουν στα χαμηλά θα είναι βαρύς.
Ωραία μας τα λες. Και; Ο ανεφοδιασμός που σας είπα… Φθινόπωρο, φθίνουν τα αγαθά…
Κάτι ήξεραν στα χρόνια τα παλιά, που οι αγρότες την Πρωτοσεπτεμπριά (1-9) «καλούσαν» το «πνεύμα της βλαστήσεως»! Όχι δεν κάναν γιόγκα, ούτε διαλογισμό…
Στέλναν το σπόρο που ήταν για σπορά στην εκκλησία, έφτιαχναν την «Αρχιχρονιά», αστρονομούσαν ένα καρπούζι, κ.α.
Στα αγαπημένα Δωδεκάνησα και συγκεκριμένα στη Ρόδο, τη μέρα αυτή κρεμούσαν στο μεσαίο δοκάρι της στέγης, ένα άσπρο σακουλάκι γεμάτο στάχυα και σιτάρι, γύρω έδεναν μια αρμαθιά καρύδια, από ένα κρεμμύδι, σκόρδο, κεχρί, καρπό βαμβακιού κι ένα τσαμπί σταφύλι. Έτσι έφτιαχναν τη δική τους «Αρχιχρονιά».
Στην Κω πάλι, παραμονή 1ης Σεπτέμβρη αστρονομούσαν ένα μεγάλο καρπούζι! «Αν καρπούζι κάτω απ’ τ’ άστρα και το φεγγάρι δεις, καλή χρονιά να ευχηθείς»! Γιατί έτσι λέει η παράδοση, να αφήνουν κάτω από το φως του φεγγαριού ένα μεγάλο καρπούζι, με πολλά σπόρια, ένα ρόδι, μια σκελίδα σκόρδο, ένα κυδώνι, ένα φύλλο από τον «πλάτανο του Ιπποκράτη» κι ένα τσαμπί σταφύλι.
Το πρωί της «Αρχιχρονιάς» γυναίκες και παιδιά σηκωνόντουσαν πριν βγει ο ήλιος και κατέβαιναν στην παραλία παίρνοντας μαζί, τους «αστρονομημένους» καρπούς που φύλαγαν για ένα χρόνο στο εικονοστάσι.
Τους πετούσαν στη θάλασσα και βούταγαν στο νερό τους καινούργιους. Έβρεχαν το πρόσωπό τους, μάζευαν θαλασσινό νερό από σαράντα κύματα, βότσαλα από την ακρογιαλιά και στο δρόμο για το σπίτι σταματούσαν στον «πλάτανο» και αγκάλιαζαν τον κορμό του για να πάρουν τα χρόνια και τη δύναμή του.
Μια άλλη δοξασία του λαού μας, θεωρεί τον Σεπτέμβρη και μήνα του χρονογράφου, διότι πίστευαν ότι την πρώτη μέρα ο Άγγελος απογράφει τις ψυχές που θα πεθάνουν μέσα στο χρόνο.
Γι’ αυτό το λόγο, το βράδυ της παραμονής, τοποθετούσαν πάνω στις στέγες των σπιτιών καρύδια, όσα είναι τα μέλη της οικογένειας. Την άλλη μέρα το πρωί τα κατέβαζαν και τα έσπαγαν με μεγάλη προσοχή. Όσα ήταν κούφια, τόσες ψυχές πιστεύαν ότι θα πάρει και ο χάρος από την οικογένεια τη χρονιά που έρχεται.
Μια άλλη αστική συνήθεια τώρα, πριν το ’40, ήταν να έβλεπες τα πηγαινέλα από κάρα, σούστες, καρότσια γεμάτα απ’ τα υπάρχοντα των νοικοκυριών, των Αθηναίων και των Πειραιωτών, αυτών που δεν είχαν δικά τους σπίτια.
Μόλις γύριζαν απ’ την εξοχή και τις καλοκαιρινές τους διακοπές, φρόντιζαν να βρουν νέο σπίτι, καθώς ο θεσμός του ενοικιοστασίου, που προστάτευε τους νοικάρηδες για πολλά χρόνια, ήρθε μετά τον πόλεμο!
Και είμαστε ακόμα στην αρχή… μιας και ακολουθεί ο τρύγος και το γλυκό μεθυστικό κρασί!
Καλλιόπη Γραμμένου
