Η ζωή μας είναι γεμάτη επιλογές. Από την ώρα που στεκόμαστε...
στα πόδια μας και κάνουμε τα πρώτα μας βήματα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με διλήμματα, τρι..λήμματα και πάει λέγοντας: να πιάσω το τηλεκοντρόλ, το ποτήρι ή το μπουκάλι που είναι πάνω στο τραπέζι; Να ρίξω το βάζο ή το ηχείο της τηλεόρασης;Όσο μεγαλώνουμε οι επιλογές γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες. Από το τι θα φορέσεις αύριο στο σχολείο και τι καφέ θα πιεις, μέχρι ποια σχολή θα δηλώσεις πρώτη στο βιογραφικό και ποιο θα είναι το πρώτο σου φοιτητικό διαμέρισμα.
Λογικά, η εμπειρία που έχουμε χτίσει όλα αυτά τα χρόνια έχει αποτελέσει ένα είδος εκπαίδευσης ώστε να μπορούμε στην ενήλικη ζωή μας να κάνουμε τις σωστότερες επιλογές. Να μπορούμε να αξιολογήσουμε γρήγορα τα δεδομένα και να αποφασίσουμε ποια από τις επιλογές που έχουμε είναι η ορθότερη.
Η σκληρή αλήθεια όμως είναι ποτέ κανείς δε μπορεί να είναι βέβαιος πως η επιλογή που κάνει στο παρόν είναι η σωστή. Μπορεί να είναι η καλύτερη, ο ορθότερη, η προτιμότερη όμως δεν μπορείς να ξέρεις αν είναι η σωστή!
Γιατί, έρχονται στιγμές στη ζωή μας που χρειάζεται να πάρουμε αποφάσεις οι οποίες μπορεί να αποδειχτούν είτε πολύ καλές ή πάρα πολύ κακές. Το πρόβλημα είναι ότι οι επικά καλές αποφάσεις και οι επικά λάθος φαίνονται ακριβώς ίδιες τη στιγμή που τις παίρνεις.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Ας δούμε μερικά παραδείγματα για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα.
Είσαι δεκαοχτώ χρονών και πρέπει να συμπληρώσεις το βιογραφικό σου. Όμως, στα δεκαοχτώ και έχοντας περάσεις όλη τη μαθητική σου καριέρα σαν άλογο κούρσας που τρέχει με τερματισμό τις πανελλήνιες, το μόνο που έχεις μάθει για τον εαυτό σου είναι ότι σου αρέσουν τα αρχαία και γράφεις ωραίες εκθέσεις. Άντε να έχεις λάβει μέρος και σε μερικές θεατρικές παραστάσεις του σχολείου ή να παίζεις καλή κιθάρα στον ελάχιστο ελεύθερό σου χρόνο.
Αυτό σημαίνει ότι ξέρεις ελάχιστα για την πραγματική σου κλίση, για όσα σε γεμίζουν πραγματικά και για ό,τι σε κάνει ευτυχισμένο. Η απόφασή σου, λοιπόν, θα πατήσει πάνω σε κριτήρια λογικά, όπως το ποιο επάγγελμα έχει την καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση, ποιο έχει μεγαλύτερο πρεστίζ, τι ονειρεύονται οι γονείς σου για σένα. Εκείνη τη στιγμή η απόφασή σου μοιάζει απόλυτα σωστή.
Είσαι κοντά στα τριάντα -ή και στα σαράντα, γιατί όχι;- και γνωρίζεις έναν άνθρωπο που τον ερωτεύεσαι παράφορα. Το μόνο που θες είναι να είσαι δίπλα του, να κοιμάστε αγκαλιά, να μοιράζεστε τα πάντα, να περάσετε μαζί την υπόλοιπη ζωή σας και να κάνετε πέντε παιδιά και πολλά δισέγγονα. Βέβαια, δε δουλεύει και δεν πολυενδιαφέρεται να βρει δουλειά, όμως δε σε πειράζει αφού δουλεύεις και συντηρείς εσύ το σπίτι σας. Αγάπη να υπάρχει βρε και όλα λύνονται!
Ο έρωτας της ζωής σου σε παράτησε κι εσύ αποφάσισες πως δε θα ξαναπεράσεις ποτέ τις συμπληγάδες του έρωτα. Όχι, δε θα ξαναβάλεις το κεφάλι σου στον ντορβά για τον κάθε παπάρα που κυκλοφορεί εκεί έξω και δεν ξέρει τι θέλει. Θα προτιμήσεις τον Γιάννη, που καλό παιδί είναι, με τη δουλίτσα του, το αμαξάκι του, το σπιτάκι του, σε βλέπει σοβαρά και είναι ο γαμπρός που θα εγκρίνει η μαμά σου. Να ζήσετε και στα δικά σας οι λεύτερες!
Θα μπορούσα να γράφω ατέλειωτα αντίστοιχα παραδείγματα, θεωρώ όμως ότι πήρατε τη γενική εικόνα. Τη στιγμή που λαμβάνουμε μια απόφαση, μπορούμε να την αξιολογήσουμε με τα δεδομένα εκείνης της στιγμής. Με την εμπειρία που έχουμε αποκτήσει ως τότε. Με την οξυδέρκεια που μας διακρίνει. Με τις ανάγκες της δεδομένης χρονικής περιόδου -συναισθηματικές, οικονομικές, κοινωνικές. Με τη, μέχρι στιγμής, γνώση για τον εαυτό μας. Με τις αντοχές και τις ανοχές που πιστεύουμε ότι έχουμε.
Μεταξύ μας, αυτό αρκεί. Δεν μπορεί κανείς να ξέρει το μέλλον, έστω κι αν υπάρχουν στο παρόν σημάδια που δείχνουν ότι αυτό που πάμε να επιλέξουμε δεν είναι το απόλυτα σωστό ή ότι πιθανόν θα μας προβληματίσει αργότερα. Κάθε επιλογή που κάνουμε είναι σωστή γιατί είναι η μόνη που μπορούμε να κάνουμε τη δεδομένη χρονική στιγμή, με τη γνώση, τα κριτήρια και τις ανάγκες που έχουμε τότε. Εκείνο το άτομο που ήμασταν τότε, μπορούσε να κάνει μόνο μια επιλογή: να λάβει εκείνη την απόφαση.
Κοιτώντας πίσω είναι εύκολο να αναγνωρίσεις πότε έγινε ένα λάθος. Να μετανιώσεις για μια πράξη που φαινόταν τέλεια τη δεδομένη στιγμή. Είναι άλλωστε πολύ εύκολο να γίνουμε προφήτες εκ των υστέρων και να γεμίσουμε τύψεις και ενοχές τον εαυτό μας.
Το δύσκολο είναι να συνειδητοποιήσουμε πως κάθε μας επιλογή είναι εμπειρία, γνώση, χρήσιμο μάθημα και όπλο για το μέλλον. Πως κάθε επιλογή μας είμαστε εμείς. Πως το σημαντικό δεν είναι αν θα κάνεις το σωστό ή το λάθος. Πως το σημαντικό είναι να δρας και να χρησιμοποιήσεις το αποτέλεσμα αυτής της δράσης με τον αποτελεσματικότερο για σένα τρόπο, χωρίς μοιρολατρία και θυματοποίηση.
Γιατί, αν χρησιμοποιήσαμε την ορθή μας κρίση και ακολουθήσαμε την καρδιά μας, θα ανακαλύψουμε ότι διαλέξαμε σωστά. Και αποφύγαμε την πιο βαθιά και επίπονη μεταμέλεια από όλες: αυτήν που έρχεται όταν αφήνεις κάτι καταπληκτικό να σε προσπεράσει. Έστω κι αν σε βάθος χρόνου αλλάξεις γνώμη. Έστω κι αν δε σου βγει όπως νόμιζες.
Κράτα το σημαντικό: ευλόγησέ το για όσα σου έδωσε και χρησιμοποίησε τη γνώση που σου έδωσε για να κάνεις τη ζωή σου υπέροχη και μοναδική.
Της Χαράς Ντάτση (anapnoes)
