Γεννήθηκε στην Κορσική. Στα χρόνια της γαλλικής επανάστασης, αναρριχήθηκε στο αξίωμα του στρατηγού και μετά από πραξικόπημα το 1799, έγινε πρώτος ύπατος της Γαλλίας και, το 1804, αυτοκράτορας.
Οδήγησε το στρατό του σε μεγάλες νίκες (Αούστερλιτς, Ιένα κ.λπ.) και κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Το 1812 όμως ηττήθηκε από το «στρατηγό χειμώνα» στην εκστρατεία της Ρωσίας και εξορίστηκε.
Επανήλθε το 1815 για να ηττηθεί οριστικά στο Βατερλώ. Πέθανε εξόριστος στο νησάκι Αγία Ελένη, στη μέση του Ατλαντικού.
Ο πιο σίγουρος τρόπος για να μείνεις φτωχός είναι να είσαι τίμιος.
Η Ιστορία γράφεται από τους νικητές.
Τρία πράγματα δεν κάνεις στην πολιτική: δεν υποχωρείς, δεν ανακαλείς και δεν παραδέχεσαι τα λάθη σου.
Ο λόγος που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πετυχαίνουν είναι ότι ανταλλάσσουν αυτό που περισσότερο θέλουν μ’ αυτό που θέλουν εκείνη τη στιγμή.
Μια γυναίκα που γελάει είναι μια γυναίκα που ήδη έχει κατακτηθεί.
Τον έξυπνο και τεμπέλη τον κάνεις αρχηγό, τον έξυπνο και εργατικό τον κάνεις επιτελάρχη, τον βλάκα και τεμπέλη τον κάνεις στρατιώτη, τον βλάκα και εργατικό τον εκτελείς επί τόπου.
Οι άνθρωποι που πρέπει να φοβάσαι δεν είναι αυτοί που διαφωνούν μαζί σου, αλλά αυτοί που διαφωνούν μαζί σου και φοβούνται να σου το πουν.
Ο θάνατος δεν είναι τίποτα. Το να ζεις όμως νικημένος και άδοξα είναι σαν να πεθαίνεις κάθε μέρα.
Η ικανότητα είναι άχρηστη χωρίς την ευκαιρία.
Στην πολιτική, η βλακεία δεν είναι μειονέκτημα.
Οι άνθρωποι αγωνίζονται πιο σκληρά για τα συμφέροντά τους παρά για τα δικαιώματά τους.
Μπορείς να σταματάς όταν ανεβαίνεις, αλλά όχι όταν κατεβαίνεις.
Ποτέ μη σταματάς τον εχθρό σου όταν κάνει λάθος.
Όποιος ξέρει από πριν πού θέλει να πάει, δεν πηγαίνει πολύ μακριά.
Στη νίκη αξίζουμε σαμπάνια. Στην ήττα τη χρειαζόμαστε.
Η κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την οικονομική ανισότητα, και η οικονομική ανισότητα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη θρησκεία.
Στον έρωτα ισχύει ό,τι και στον πόλεμο: Ουαί τοις ηττημένοις.
Βάλε τη σιδερένια σου πυγμή μέσα σε ένα βελούδινο γάντι.
Μια ωραία γυναίκα προκαλεί ευχαρίστηση στο μάτι, μια καλή γυναίκα προκαλεί ευχαρίστηση στην καρδιά. Η μία είναι κόσμημα, η άλλη είναι θησαυρός.
Ένας πραγματικός άντρας δεν μισεί κανέναν.
Το να ηττηθείς είναι συγχωρητέο. Το να αιφνιδιασθείς, ποτέ.
Ανακάλυψα κάτι αστείο για τους ανθρώπους: Είναι έτοιμοι να πεθάνουν για μετάλλια και χρωματιστές κορδέλες.
Τα φρούρια και τις γυναίκες ή πρέπει να τα καταλάβει κανείς αμέσως ή να παραιτηθεί από την κατάληψή τους.
Στις επαναστάσεις υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων: εκείνοι που τις κάνουν κι εκείνοι που επωφελούνται.
Ο πόλεμος είναι η μαμή της ιστορίας.
Με το θράσος μπορεί κανείς να κυριεύσει τα πάντα.
Εγώ δεν είμαι απόγονος. Είμαι πρόγονος.
Δεν είμαι φιλικός. Ποτέ δεν ήμουν. Αλλά είμαι πάντα δίκαιος.
Έχω κάνει όλους τους υπολογισμούς. Η μοίρα θα κάνει τους υπόλοιπους.
Η δόξα είναι εφήμερη, αλλά η αφάνεια είναι παντοτινή.
Αυτός που ξέρει πώς να κολακεύει, ξέρει επίσης πώς να συκοφαντεί.
Η μόνη νίκη στον έρωτα είναι η φυγή.
Αποφεύγετε το υπερβολικό πνεύμα. Δεν χρειάζεται καθόλου στον πόλεμο. Αυτό που χρειάζεται, είναι ακρίβεια, χαρακτήρας, απλότητα.
Η ειρήνη δεν επιτυγχάνεται φωνάζοντας «ειρήνη».
Ο άνθρωπος δεν έχει φίλους· η ευημερία του τους έχει.
Όταν θέλουμε μπορούμε, όταν μπορούμε οφείλουμε.
Κάνε όσο πολύπλοκα σχέδια θέλεις, αλλά οι εντολές που δίνεις για την εφαρμογή τους πρέπει να είναι απλές και ξεκάθαρες.
Η ψυχραιμία είναι το μεγαλύτερο προσόν για έναν άντρα που προορίζεται για ηγέτης.
Έρχομαι στο Παρίσι σε τρεις μέρες. Μην πλυθείς.
(γράμμα προς τη σύζυγό του Ιωσηφίνα, επιστρέφοντας μετά από μια εκστρατεία)
Ευτυχία είναι η μεγαλύτερη ανάπτυξη των ικανοτήτων μου.
Ένας ηγέτης είναι έμπορος ελπίδας.
Η Κωνσταντινούπολη είναι μια αυτοκρατορία από μόνη της.
Οι γυναίκες δεν είναι παρά μηχανές για παραγωγή παιδιών.
Όταν η Κίνα ξυπνήσει, ο κόσμος θα κλονιστεί συθέμελα.
Στρατιώτες, ψηλά από τις πυραμίδες, σαράντα αιώνες ιστορίας σας παρατηρούν.
(προς τους στρατιώτες του, κατά την εκστρατεία της Αιγύπτου, το 1798)
Υπάρχουν δύο ειδών στρατιώτες: οι μάχιμοι που είναι έξυπνοι και δραστήριοι και αυτοί που έχουν θώρακα, περικεφαλαία και λοφίο και που δεν είναι ικανοί για τίποτε άλλο παρά να στέκονται με τις ώρες ακίνητοι.
(εξ ου και «βλάκας με περικεφαλαία»)
Καλή πολιτική είναι εκείνη που κάνει το λαό να πιστεύει ότι είναι ελεύθερος.
Αυτός που φοβάται ότι θα κατακτηθεί, είναι σίγουρος για την ήττα.
Δεν πρέπει να αρχίζουμε μια μάχη παρά μόνο όταν δεν έχουμε άλλη επιλογή, εφόσον από τη φύση της η έκβαση μιας μάχης είναι αμφίβολη. Από τη στιγμή όμως που θα αρχίσει η μάχη, οφείλουμε να νικήσουμε ή να πεθάνουμε.
Μη συγκαλείτε ποτέ πολεμικό συμβούλιο, αλλά να παίρνετε τη γνώμη του καθενός, ιδιαιτέρως.
Τα συλλογικά εγκλήματα δεν ενοχοποιούν κανέναν.
Μην επιτίθεστε κατά μέτωπο σε θέσεις που μπορείτε να καταλάβετε παρακάμπτοντας τες.
Ένας θρόνος δεν είναι παρά ένας πάγκος καλυμμένος με βελούδο.
Το κανόνι σκότωσε το φεουδαρχισμό. Το μελάνι θα σκοτώσει τη σύγχρονη κοινωνία.
Οι άνθρωποι είναι αυτοί που θέλουμε να είναι.
Οι τρεις μεγάλες αρχές της στρατιωτικής τέχνης: συγκέντρωση δυνάμεων, κινητικότητα και ακλόνητη επιθυμία για ένδοξο θάνατο.
Ο πιο μεγάλος κίνδυνος γεννιέται τη στιγμή της νίκης.
Η τέχνη να είσαι κάποιες φορές πολύ τολμηρός και κάποιες φορές πολύ προσεκτικός είναι η τέχνη της επιτυχίας.
Οι άνθρωποι δεν είναι τόσο αχάριστοι όσο λένε. Αν συναντάμε την αχαριστία τόσο συχνά, είναι γιατί συνήθως ο ευεργέτης απαιτεί περισσότερα απ’ όσα προσφέρει.
Η πρώτη αρετή ενός στρατιώτη είναι η αντοχή στην κούραση. Το θάρρος είναι απλώς η δεύτερη αρετή.
Η τέχνη του πολέμου έγκειται στο να κερδίζουμε χρόνο, όταν έχουμε κατώτερες δυνάμεις.
Έπρεπε να είχα πεθάνει στο Βατερλώ.
Αρχιστράτηγος…
(τα τελευταία του λόγια)
Η υψηλή πολιτική δεν είναι παρά κοινή λογική που εφαρμόζεται σε μεγάλα πράγματα.
Η μεγαλύτερη ένδειξη τρέλας είναι η δυσαναλογία ανάμεσα στα σχέδια κάποιου ανθρώπου και τις δυνατότητές του.
Οι Άγγλοι είναι ένα έθνος από μαγαζάτορες.
(το «έθνος από μαγαζάτορες» είναι όρος του Άνταμ Σμιθ)
Είδα το στέμμα της Γαλλίας να κείται στο έδαφος και το σήκωσα με το ξίφος μου.
Όταν είμαστε σε εμβέλεια να χτυπήσουμε την καρδιά, δεν πρέπει να παρασυρόμαστε σε άλλους ελιγμούς.
Στην πολιτική, όπως και στον πόλεμο, η χαμένη στιγμή δεν ξανάρχεται πλέον.
Στον πόλεμο τίποτα δεν κατορθώνεται παρά μόνο με υπολογισμό. Ό,τι δεν έχει μελετηθεί σε βάθος και με λεπτομέρεια, δεν φέρνει κανένα αποτέλεσμα. Στον πόλεμο χρειάζονται ιδέες απλές και συγκεκριμένες.
Οτιδήποτε ξεκινάει μόνο από μια παρόρμηση, χωρίς να στηρίζεται σε κάποιο συμφέρον, δεν θα αντέξει στην πρώτη αναποδιά.
Σε σχέση με τον ευφυή άνθρωπο, ο βλάκας υπερτερεί στο εξής: είναι πάντοτε ευχαριστημένος με τον εαυτό του.
Η καρδιά ενός πολιτικού πρέπει να είναι μέσα στο κεφάλι του.
Δεν υπάρχει ανάγκη να λέμε αυτό που έχουμε την πρόθεση να κάνουμε, την ίδια τη στιγμή που το κάνουμε.
Επανάσταση είναι μια ιδεολογία που έχει βρει τις ξιφολόγχες της.
Από το γελοίο στο μεγαλείο είναι ένα μόνο βήμα.
Η ανάγκη για ποικιλία έφερε την επανάσταση. Η ελευθερία ήταν απλά ένα πρόσχημα.
Στον πόλεμο, τα τρία τέταρτα έχουν να κάνουν με τον χαρακτήρα και τις προσωπικές σχέσεις. Η ισορροπία δυνάμεων και εφοδίων μετράνε μόνο για το υπόλοιπο ένα τέταρτο.
Κάθε άντρας είναι δημιούργημα της στολής του.
Με το θράσος μπορεί να αναλάβει κανείς τα πάντα, αλλά δεν μπορεί να κάνει τα πάντα.
Είναι μεγάλο λάθος να περιμένεις να σου επιτεθούν.
Τα πεδίο μάχης είναι ένα σκηνικό απερίγραπτου χάους. Νικητής βγαίνει αυτός που θα ελέγξει το χάος, το δικό του και των εχθρών.
Η τέχνη να κυβερνάς συνίσταται στο να μην αφήνεις τους ανθρώπους να γερνούν στις θέσεις τους.
Οι άνθρωποι είναι όπως οι αριθμοί. Η αξία τους εξαρτάται από τη θέση στην οποία βρίσκονται.
Α, η πολιτική... Τι μικροπρέπειες! Τι ραδιουργίες! Ένα στρατόπεδο δεν είναι τόσο βρόμικο.
Σε μια μάχη, πάντα ο νικητής πληρώνει το τίμημα.
Για να καταλάβεις έναν άνθρωπο, θα πρέπει να ξέρεις τι συνέβαινε στον κόσμο όταν εκείνος ήταν είκοσι χρονών.
Ο εγωισμός και ο φόβος, ιδού οι δύο μοχλοί που κινούν τους ανθρώπους.
Εξαιρετική ιδέα η άφεση των αμαρτιών. Να γιατί η θρησκεία είναι ωραίο πράγμα και δεν θα χαθεί ποτέ.
Ο Μέγας Αλέξανδρος άρχισε την καριέρα του με το μυαλό του Τραϊανού, αλλά την έκλεισε με την καρδιά του Νέρωνα και την ηθική του Ηλιογάβαλου.
Δεν υπάρχουν παρά δύο δυνάμεις στον κόσμο, το σπαθί και το πνεύμα. Σε βάθος χρόνου, το σπαθί νικιέται πάντοτε από το πνεύμα.
Στρατιώτες, είμαι ευχαριστημένος από εσάς.
Είναι μεγάλη ατυχία που κάθε στρατιώτης δεν έχει πέντε ζωές.
Δεν διαδέχθηκα τον Λουδοβίκο 16ο, αλλά τον Καρλομάγνο.
Στον πόλεμο η πρώτη αρχή του αρχιστράτηγου είναι να κρύβει όσα κάνει. Μετά να σκέφτεται πώς να υπερπηδήσει τα εμπόδια και να κάνει τα πάντα για να τα ξεπεράσει από τη στιγμή που το αποφασίσει.
Η πρώτη προϋπόθεση ενός πεδίου μάχης είναι να μην έχεις στενωπούς στα νώτα σου.
Οι στρατιώτες είναι η τροφή των κανονιών.
Δεν επιχειρηματολογείς με τους διανοούμενους. Τους εκτελείς.
Η άνοδος μου είναι μοναδική στο είδος της, γιατί δεν συνοδεύτηκε από κανένα έγκλημα.
Οι Τούρκοι είναι δυνατό να εξοντωθούν αλλά όχι να κατακτηθούν.
Είναι το βράδυ της μάχης που φαίνεται ο καλός στρατηγός.
Πρωσία: ο αετός που εκκολάφτηκε από μια οβίδα.
Ένα έθνος, για να έχει καλούς στρατιώτες, πρέπει να βρίσκεται συνεχώς σε πόλεμο.
H νίκη δεν σημαίνει τίποτα. Πρέπει να μπορείς να αξιοποιήσεις την επιτυχία.
Στον πόλεμο είναι από παπούτσια που ξεμένουμε πάντα.
Φίλησε τα πόδια του Πάπα μόνο αν τα χέρια του είναι δεμένα.
Δεν μου αρέσει ο πόλεμος, αλλά προτιμώ να τον κάνω νωρίτερα παρά αργότερα.
O ιδανικός στρατιώτης δεν είναι τόσο αυτός που μάχεται όσο αυτός που προελαύνει.
Προχωρούμε πιο γρήγορα, όταν πορευόμαστε μόνοι.
Ο λαός ποδηγετείται με χάντρες και καθρεφτάκια.
Δεν πιστεύω στο ρητό που λέει ότι για να ξέρεις να διατάζεις πρέπει να ξέρεις να υπακούς.
Πρέπει όλα να τα βλέπετε, όλα να τ’ ακούτε, και να τα ξεχνάτε όλα.
Στη μάχη, ο επιχειρησιακός ρυθμός και ο εμβριθής σχεδιασμός είναι πιο σημαντικά από την πληροφορία.
Πήρα αυτό που δεν ανήκε σε κανέναν.
(δηλ. το στέμμα της Γαλλίας)
Η ευφυΐα δεν μετριέται από τα πόδια μέχρι το κεφάλι, αλλά από το κεφάλι μέχρι τον ουρανό.
Το χέρι που δίνει είναι πάνω από το χέρι που παίρνει.
(σχόλιο για τη σχέση του κράτους με τις τράπεζες)
Στον πόλεμο, όπως και στον έρωτα, δεν υπάρχει κατάληξη, αν δεν αντιμετωπίσεις τον άλλο από κοντά.
Η ανοησία μου είναι ότι πιστεύω στην ιερότητα των οικογενειακών δεσμών.
Το νερό, ο αέρας και η καθαριότητα είναι τα βασικά υλικά στο φαρμακείο μου.
Αναμφίβολα η ανήθικη συμπεριφορά είναι η χειρότερη κλίση για έναν βασιλιά, γιατί την κάνει αυτομάτως της μόδας. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη συμφορά για ένα έθνος.
Αν η τελειότητα δεν ήταν χιμαιρική, δεν θα είχε τόση ζήτηση.
Δεν υπάρχουν σέχτες στη γεωμετρία.
Ο ενθουσιασμός είναι το ντελίριο της λογικής.
Στα νιάτα μου υπήρξα επαναστάτης από άγνοια και από φιλοδοξία.
Δύο μέρες! Ποτέ δεν θα έκανα σε δύο μέρες ό,τι μπορώ να κάνω σε δύο ώρες, ακόμα κι αν μου στοίχιζε εκατό χιλιάδες άντρες.
Ματαιώνει κανείς πολλά πράγματα προσποιούμενος ότι δεν τα βλέπει.
Όσες φορές έβλεπα μια καρέκλα πιο ψηλά απ' τις άλλες, με κυρίευε μια ακαταμάχητη επιθυμία να καθίσω πάνω της.
Μόνο ένα μεγάλο ευρωπαϊκό ομοσπονδιακό σύστημα θα ευνοούσε την πρόοδο του πολιτισμού.
Τίποτα δεν είναι δυσκολότερο, και άρα πολυτιμότερο, από την ικανότητα να παίρνεις αποφάσεις.
Quel roman pourtant que ma vie!
μτφρ: Παρ’ όλα αυτά, τι μυθιστόρημα ήταν η ζωή μου!
On s’ engage et puis on voit.
μτφρ: Θα εμπλακούμε [σε μάχη] και μετά βλέπουμε.