Του Ryan Holmes
Ακόμη ένας γύρος εκλογών. Ακόμη μία κρίση. Για ακόμη μια φορά τα social media βρίσκονται στο επίκεντρο της συζήτησης.
Οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016 χαρακτηρίστηκαν από συνεχείς και εξαντλητικά τεκμηριωμένες παρεμβάσεις από τη Ρωσία στο Facebook. Οι εκλογές του 2020 απέφυγαν σε μεγάλο βαθμό αυτά τα ζητήματα, αλλά άνοιξαν ένα νέο κεφάλαιο προκλήσεων για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς η εγχώρια εξάπλωση παραπληροφόρησης και χαλκευμένων ειδήσεων απείλησε να διαβρώσει την πίστη στην ίδια την εκλογική-δημοκρατική διαδικασία. Τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο ήταν, κατά κάποιον τρόπο, το τραγικό αποκορύφωμα αυτής της επιρροής που ασκούν τα social media στην αμερικανική κοινή γνώμη.
Από τότε είδαμε κάποιες πλατφόρμες να αναστέλλουν ή να απαγορεύουν οριστικά τους λογαριασμούς του Αμερικανού Προέδρου. Εν τω μεταξύ, οι ανησυχίες ότι δίκτυα όπως το Twitter και το Facebook ήταν, προηγουμένως, πολύ ανεκτικά στο να διαχειριστούν και να περιορίσουν μηνύματα μίσους και τον διχαστικό λόγο, έχουν αντικατασταθεί από ανησυχίες ότι τώρα είναι πολύ περιοριστικά. Με τους οπαδούς και των δύο απόψεων να συμμετέχουν στο ντιμπέιτ με πολύ ισχυρά και παθιασμένα επιχειρήματα, το ουσιαστικό ερώτημα παραμένει: Ποιο είναι το μέλλον των social media;
Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι πως τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης δεν πρόκειται να εξαφανιστούν. Πρέπει, όμως, να βρούμε τρόπους να βοηθήσουμε αυτή την τεχνολογία να εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας και το κοινό καλό, αντί να το αντιμάχεται. Η αλήθεια είναι πως το καθήκον των κοινωνικών δικτύων δεν είναι αμελητέο: Πρέπει να συντονίζουν συζητήσεις αποτρέποντας τον φανατισμό, να επιτρέπουν την ελεύθερη έκφραση και την ανταλλαγή απόψεων χωρίς την προώθηση του ψεύδους και του συγκεκαλυμμένου μίσους. Σε αυτό το μείγμα αν προσθέσουμε το κέρδος, την πολιτική ίντριγκα και την κρίση που προκάλεσε η πανδημία, θα κατανοήσουμε πολύ εύκολα το δύσκολο έργο που αντιμετωπίζουν οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Τελικά, η επίτευξη της σωστής λειτουργίας των social media είναι καθήκον και αποτέλεσμα της συλλογικής εργασίας όλων των μερών της κοινωνίας.
Απαιτεί επίσης κάτι που μπορεί να λείπει σήμερα: προοπτική.
Τα social media στο ιστορικό πλαίσιο
Η απλή αλήθεια είναι ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι η πρώτη τεχνολογία επικοινωνίας που συνάρπασε τον πλανήτη και τους ανθρώπους με τις πιθανές εφαρμογές της, προτού επηρεάσει και ανατρέψει σχέσεις και νοοτροπίες, με τρόπο που δεν είχαμε προβλέψει και δεν περιμέναμε. Πράγματι, θα μπορούσατε να υποστηρίξετε ότι κάθε νέο μέσο επικοινωνίας έχει ακολουθήσει αυτήν ακριβώς την πορεία.
Ο Adam Mosseri, επικεφαλής του Instagram, μιλώντας στους New York Times, ανέφερε: "Ένα νέο μέσο προκαλεί στην αρχή ευφορία, η οποία μετά γίνεται υστερία και στη συνέχεια, ελπίζουμε, να επέλθει κάποια ισορροπία. Συνέβη με το ραδιόφωνο. Συνέβη και με την τηλεόραση. Αυτό θα συμβεί και με τα social media".
Ενώπιον προκλήσεων είχε βρεθεί και το ραδιόφωνο στις ΗΠΑ. Λίγα χρόνια μετά τη λειτουργία του πρώτου σταθμού στη χώρα (20 Νοεμβρίου 1920), η πεντηκοστιανή κήρυκας και ιδρύτρια της Διεθνούς Εκκλησίας του Τετραγωνικού Ευαγγελίου άνοιξε τον δικό της σταθμό, μεταδίδοντας μηνύματα που διαχώριζαν τους ανθρώπους σε "αμαρτωλούς" και "δίκαιους", σπέρνοντας τον διχασμό και τον φανατισμό.
Τρία χρόνια, όμως, μετά τη McPherson, ο 30ός Πρόεδρος των ΗΠΑ, Calvin Coolidge, υπέγραψε τον Νόμο για το Ραδιόφωνο (Radio Act) του 1927. Με αυτήν τη ρυθμιστική κίνηση, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί δεσμεύονταν και υποχρεώνονταν να μεταδίδουν περιεχόμενο σύμφωνο "προς το δημόσιο συμφέρον και τις ανάγκες της κοινής γνώμης". Σύντομα δημιουργήθηκε ένα εποπτικό όργανο που ονομάζεται Federal Radio Commission και επιβλέπει τη λειτουργία και τα μηνύματα των ραδιοφωνικών σταθμών.
Το ραδιόφωνο, φυσικά, συνεχίζει να εξελίσσεται, με νέες προσπάθειες επίβλεψης που δημιουργούν νέες προκλήσεις και απαιτούν περαιτέρω αλλαγές και συμβιβασμούς. Αλλά με την πάροδο του χρόνου, το ραδιόφωνο μετατράπηκε από έναν άναρχο χώρο επικοινωνίας όπου οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς μπορούσαν να πουν ή να κάνουν οτιδήποτε, ανεξάρτητα από το πόσο προσβλητικό ήταν το μήνυμά τους, σε μια καλά ρυθμιζόμενη οντότητα και ένα κοινωνικό αγαθό που πιθανότατα θα είναι μαζί μας, σε αυτήν ή κάποια άλλη μορφή, για πάντα.
Το δίλημμα των social media
Τι μπορούμε λοιπόν να μάθουμε από τις ταραχώδεις πρώτες μέρες του ραδιοφώνου και να εφαρμόσουμε αυτήν τη γνώση στην (ψηφιακή) εποχή μας; Φυσικά, κάθε τεχνολογική επανάσταση φέρει μια ιδιαίτερη δυναμική. Η επιλογή που έχουμε δεν είναι να αποστραφούμε ή να αγκαλιάσουμε καινοτομίες όπως τα κοινωνικά μέσα. Αντίθετα, προτεραιότητά μας πρέπει να είναι η προθυμία να εμπλακούμε στο ακατάστατο και μερικές φορές τρομακτικό καθήκον της διαμόρφωσης της καινοτομίας για να εξυπηρετεί τις ανάγκες μας. Και αυτή η ευθύνη εκτείνεται πέραν των μεμονωμένων εταιρειών που διαχειρίζονται την τεχνολογία και τις πλατφόρμες. Αφορά την κυβέρνηση, τους πολίτες, την επιχειρηματική κοινότητα και τις ομάδες - εν ολίγοις, αφορά όλους μας.
Πρόσφατα ο CEO του Twitter, Jack Dorsey, στην κατάθεσή του ενώπιον του Κογκρέσου, συνόψισε το δίλημμα που αντιμετωπίζουν τα social media. "Αντιμετωπίζουμε κάτι που μοιάζει ακατόρθωτο. Είμαστε υποχρεωμένοι να διασφαλίσουμε την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου, αλλά την ίδια στιγμή να επιτρέπουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους να συμμετέχουν σε αυτόν τον διάλογο".
Παρά το μέγεθος της πρόκλησης, ο Dorsey προσέφερε συγκεκριμένες βελτιωτικές προτάσεις: να υποστηρίξουμε το αίτημα για αλγοριθμική διαφάνεια, ώστε οι χρήστες να γνωρίζουν τι εμφανίζεται στις ροές τους και γιατί - να απαιτήσουμε σαφήνεια σχετικά με τις διαδικασίες εποπτείας, ώστε οι λογαριασμοί να μπορούν να ανασταλούν γρήγορα και δίκαια - να προχωρήσει η αναθεώρηση του Section 230 της αμερικανικής νομοθεσίας για το διαδίκτυο, που από καιρό προστατεύει τις κοινωνικές πλατφόρμες από την ευθύνη για αυτό που δημοσιεύουν. Ενώ αυτά τα βήματα δεν θα είναι ούτε εύκολα ούτε πανάκεια, αντιπροσωπεύουν πραγματική πρόοδο.
Δεν θέλω σε καμία περίπτωση να παραβλέψω τα πολλά λάθη και ατοπήματα των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο τα οφέλη τους είναι πάρα πολύ σημαντικά και ολοφάνερα. Από την επικοινωνία φίλων, συγγενών και συνεργατών ως το γεγονός ότι αποτελούν ένα μέσο για να ακουστούν φωνές που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ακούγονταν (όπως συνέβη με τη δολοφονία του George Floyd).
Πώς μπορούμε λοιπόν να ανακτήσουμε την προοπτική; Πώς θα παραμείνουμε εστιασμένοι στον στόχο μας καθώς αντιμετωπίζουμε το τεράστιο καθήκον της εξέλιξης και της μεταρρύθμισης ενός καναλιού επικοινωνίας που έχει μεταμορφώσει τον κόσμο σε διάστημα μίας δεκαετίας περίπου;
Υπομονή. Προοπτική. Και, πάνω απ' όλα, ρεαλισμός. Μπορούμε να σώσουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Ναι, απολύτως. Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Ο δρόμος προς τα εμπρός έγκειται στο να συνεργαστούμε όλοι για να κάνουμε το δύσκολο έργο της διαμόρφωσης μιας πολλά υποσχόμενης τεχνολογίας που θα εξυπηρετεί τις συλλογικές μας ανάγκες. Και η ιστορία έδειξε ότι είμαστε έτοιμοι και για αυτή την πρόκληση.
ΠΗΓΗ: https://www.capital.gr/
