Με το τέλος της Αποκριάς έρχονται τα Κούλουμα της Καθαρά Δευτέρας. H πρώτη μέρα της Μεγάλης Σαρακοστής. Μια μέρα που σηματοδοτείται από τα σαρακοστιανά εδέσματα, τη μουσική, το χορό και πολλά ήθη και έθιμα.
Καθώς ο χαρταετός ανυψώνεται, πραγματώνεται η ανάταση της ψυχής προς τον ουρανό, η αναγέννηση του ανθρώπου, ο εξαγνισμός, η εγκράτεια και σαν ολοκλήρωση η επιβολή του πνεύματος στην ύλη.
Παρ’ όλο που είναι ένα από τα βασικά Ελληνικά έθιμα, ο τόπος καταγωγής του είναι η Κίνα. Εφευρέτης του ο στρατηγός Χο Σιν, που το 206 π.Χ. προσπαθώντας να πολιορκήσει μια πόλη κατασκεύασε τον χαρταετό, βοηθώντας τον έτσι ώστε με μαθηματικούς υπολογισμούς να χτυπήσει και να κυριεύσει την πόλη.
Η διάδοση του εξαπλώθηκε και σε άλλους πολιτισμούς της Ανατολής, δίνοντας του διάφορα σχήματα, όπως ψάρια, δράκους, πουλιά, που χρησιμοποιήθηκαν για θρησκευτικές τελετές.
Ο χαρταετός τον ΙΓ΄ αιώνα, φτάνει στη Δύση με τον Μάρκο Πόλο, που χάνει το θρησκευτικό χαρακτήρα του εξαγνισμού, αποτελώντας τώρα αφορμή για αισθητική χαρά και πηγή έμπνευσης για επιστημονικές ανακαλύψεις.
Στα τέλη του ΙΘ΄ αιώνα οι Γάλλοι τον φέρνουν στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη. Από εκεί, περνά στη Θράκη και στα νησιά και σιγά-σιγά εξαπλώνεται σ’ όλη την Ελλάδα, δίνοντας του διάφορες ονομασίες.
Έτσι έχουμε «αετό», «μύλο», «ψαλίδα», «άστρο», «φωτοστέφανο», «φυσούνα», «πούλια», «πετάκια», «τσερκένια» και «ουτσουρμάδες», ονομασίες του χαρταετού, ανάλογα με το σχήμα του και τη σχέση του με τον αέρα.
Εκτός από παγανιστικό αντικείμενο λατρείας και προσευχής, παιχνιδιού και διασκέδασης, ο χαρταετός βοήθησε τους ερευνητές της Ευρώπης και της Αμερικής σε επιστημονικά πειράματα και παρατηρήσεις. Για παράδειγμα ο Φραγκλίνος ανακαλύπτει τον ηλεκτρισμό με τη βοήθεια του χαρταετού.
Το «ταξίδι» του στο πέρασμα των αιώνων και των Ηπείρων, χρησιμοποιήθηκε επίσης για στρατιωτικά σήματα, σινιάλα της πυροσβεστικής, για μετρήσεις του ηλεκτρικού φορτίου, της θερμοκρασίας και της ατμόσφαιράς, για να σώσει ναυαγούς, να κινήσει αμάξια, να διευκολύνει την πρώτη τηλεφωνική επικοινωνία. Να σταθεί η αφορμή, ο «προάγγελος» του ανεμόπτερου και αργότερα του αεροπλάνου.
Έτσι όπως πετάει ψηλά στον ουρανό ο χαρταετός μας, που με πολύ κόπο καταφέραμε να ανυψώσουμε, εύχομαι να αισθανθούμε στις ψυχές μας αυτήν την κάθαρση και την ανάταση του συμβολισμού του χαρταετού. Με κόπο, προσπάθεια, αγώνα και πίστη γι’ αυτό που θέλουμε, μπορούμε και να τα καταφέρουμε να το πετύχουμε!
Καλή Σαρακοστή
Καλλιόπη Γραμμένου
