Γκέγκας ή Γκέγκης ονομαζόταν εκείνος που ανήκει στην αλβανική φυλή των Γκέγκηδων, των εγκατεστημένων κυρίως στα βόρεια της Αλβανίας κοντά στα σύνορα της Γιουγκοσλαβίας. Επί Τουρκοκρατίας, αποτελούσαν άτακτα τάγματα μισθοφόρων και ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων χρησιμοποιούσαν πολλούς απ’ αυτούς ως αστυνομικούς αλλά και ως δήμιος.
Ο παροιμιώδης Βεληγκέγκας ήταν ένας απ’ αυτούς. Καταγόταν από τη Σκόδρα και υπηρετώντας πιστά τον Αλή πασά, ως διώκτης των ατίθασων Ελλήνων αρματολών, εξολόθρευε πολλούς απ’ αυτούς.
Η φήμη του επεκτάθηκε μέχρι τη Θεσσαλία και τη δυτική Στερεά στην οποία ενέσπειρε τον τρόμο και τη φρίκη, επιδεικνύοντας παλικάρια, περιφρονούσε τον Κατσαντώνη, τον ψιλοτραγουδισμένο κλέφτη του Ολύμπου και τον περιγελούσε γιατί ήταν κοντός. Ο Κατσαντώνης έγινε διάσημος και η λαϊκή μούσα εξύμνησε το κατόρθωμά του.
Ο Καραγκιόζης εξαίρει τη θηριωδία του Βεληγκέγκα και τον παρουσιάζει σαν άσπλαχνο εκτελεστή αποφάσεων του Αλή πασά.
Σήμερα Βεληγκέγκα αποκαλούμε κι εμείς τον άγριο, σκληρό, ωμό, βίαιο άνθρωπο, ενίοτε και τον υπέρτατο υπερασπιστή των συμφερόντων του εργοδότη.
Η μουσίτσα
