Οι σχέσεις που φαντάζουν τόσο περίπλοκες στον νου μας και νιώθουμε πολύ συχνά μπερδεμένοι δεν είναι άλλες από τις ερωτικές. Θα ήταν κάπως αφελές να λέγαμε πως οι περισσότερες περιπτώσεις αποτελούν σημείο των καιρών που αφορά τη δημιουργία νέων τύπων ερωτικών σχέσεων, αφού πάντοτε υπήρχαν, αλλά δεν τις κατονομάζαμε κάπως, βάζοντάς τις όλες σε πολύ συγκεκριμένα πλαίσια, όπως είναι ο γάμος. Κάποιοι απ’ αυτούς τους τύπους διασυνδέσεων είναι υγιείς για την ψυχολογική μας ισορροπία και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας, ενώ κάποιοι άλλοι δεν είναι. Παρακάτω ακολουθούν 13 τύποι ερωτικών σχέσεων, με την περιγραφή των συνθηκών τους και τα κίνητρα δημιουργίας τους.
1. Σχέση αλληλοπληρότητας
Ξεκινώντας θετικά, σ’ αυτόν τον τύπο σχέσης οι δύο παράγοντες αισθάνονται ολοκληρωμένοι και ικανοποιημένοι με τον εαυτό τους ξεχωριστά, ενώ η ένωσή τους τούς κάνει να νιώθουν ακόμη καλύτερα κι έχουν τη διάθεση να εξελίσσονται και να βελτιώνονται συνεχώς, προσωπικά κι ως ζευγάρι. Έχουν αποκαλύψει επαρκώς όλες τις πτυχές του χαρακτήρα τους κι επιλέγουν συνειδητά ο ένας τον άλλον, με το κίνητρο για αγάπη κι ανάγκη συνύπαρξης. Το να συνδεθούν με κάποιον άλλον φαντάζει αδύνατο, καθώς δε νιώθουν ότι ποτέ ότι βαριούνται, ούτε πιστεύουν πως θα ταιριάξουν καλύτερα με άλλους, ώστε να ψάξουν κάτι νέο. Φυσικά, αυτό το είδος σχέσης δεν μπορεί να υφίσταται όταν μόνο η μία πλευρά αισθάνεται έτσι.
2. Σχέση μερικής συνένωσης
Σ’ αυτήν την περίπτωση η σχέση αποτελεί την αρμονική συνύπαρξη δύο ατόμων που τρέφουν κάποια τρυφερά συναισθήματα ο ένας για τον άλλον. Ωστόσο, δεν λειτουργούν τόσο οι δυο τους ως σύνολο, αλλά ως δύο μονάδες ξεχωριστά. Ο καθένας έχει τη ζωή του, με τους δικούς του φίλους, δικές του ασχολίες και δραστηριότητες και στο τέλος της ημέρας βρίσκουν ο ένας τον άλλον. Τα πράγματα δεν φαίνεται να είναι άσχημα μέχρι στιγμής, καθώς δεν διακρίνεται πουθενά κάποιο στοιχείο τοξικότητας. Παρόλα αυτά, η συναισθηματική σύνδεση των δύο συντρόφων δεν είναι τόσο βαθιά‧ όχι επειδή πρέπει να κάνουν απαραίτητα τα πάντα μαζί, αλλά επειδή αισθάνονται την ανάγκη να περνάνε μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς τους ξεχωριστά.
3. Σχέση του άλλου μισού
Πρόκειται για δύο ανθρώπους, οι οποίοι δεν αισθάνονται ολοκληρωμένοι ως προσωπικότητες και βρίσκουν «το άλλο μισό τους» στη σχέση τους. Τυγχάνει να μην αισθάνονται κι οι δύο το ίδιο κι όταν ο ένας δει πως δεν μπορεί να καλύψει τα συναισθηματικά κενά του άλλου ή συνειδητοποιεί πως δεν του ταιριάζει αυτός ο ρόλος, αποχωρεί και «απογοητεύει» το πρώην ταίρι του, το οποίο θα βγει και πάλι στην αναζήτηση κάποιου άλλου «άλλου μισού», έχοντας πλήρη άγνοια της κατάστασής του. Αυτό που απομακρύνει ένα τέτοιο άτομο από μια πράγματι ολοκληρωμένη κι υγιή σχέση είναι η έλλειψη αυτοπεποίθησης, αυτοεκτίμησης και φιλαυτίας. Συνήθως, οι σχέσεις αυτές λήγουν σε σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς προϋπόθεση του να είμαστε καλά δεν αποτελεί μια καλή σχέση, αλλά το να έχουμε μια καλή σχέση προϋποθέτει να είμαστε καλά.
4. Σχέση συμβιβασμού
Αρκετά συχνό φαινόμενο, λόγω της παρερμηνείας της έκφρασης «όλοι έχουμε ελαττώματα». Σίγουρα όλοι έχουμε ελαττώματα, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι μας ευνοεί να έχουμε δεσμό με κάποιον που πολλά απ’ τα βασικά στοιχεία του χαρακτήρα ή της συμπεριφοράς του μας ενοχλούν. Πρόκειται για δύο ανθρώπους που ανέχονται ο ένας τον άλλον ή έστω ο ένας ανέχεται το ταίρι του, προκειμένου να μην μείνουν αδέσμευτοι. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό μπορεί να αφορά κάποιον ψυχολογικό παράγοντα, όπως είναι ο φόβος εγκατάλειψης, ή κάποιον κοινωνικό φόβο, ως προς το πώς θα βρεθεί άλλο ταίρι, ενώ «εκεί έξω γίνεται χαμός». Πέρα απ’ το ότι λησμονείται το γεγονός πως βγαίνοντας εκεί έξω δε θα συναντήσουμε μόνο αταίριαστες μ’ εμάς περιπτώσεις ανθρώπων, ενώ ενδέχεται να βρούμε και το ιδανικό για εμάς, αλλά φαίνεται και πως υπάρχει κάποιο θέμα κοινωνικοποίησης.
5. Σχέση αλληλεξάρτησης
Δυστυχώς, επίσης πολύ σύνηθες είδος ερωτικής σχέσης, στο οποίο οι δύο σύντροφοι είναι ψυχολογικά ή και πρακτικά εξαρτημένοι ο ένας απ’ τον άλλον, ο εαυτός τους παύει να υπάρχει μπροστά στην έννοια της σχέσης, αγνοούν πλήρως τις προσωπικές τους ανάγκες κι επιθυμίες, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις αντίστοιχες του συντρόφου τους, διότι είναι βυθισμένοι πολύ βαθιά μέσα στις ανασφάλειές τους. Στην ουσία, αυτού του είδους η σχέση αποτελεί την απόλυτη διαστρέβλωση των εννοιών της αγάπης και της συντροφικότητας. Βέβαια, χάνεται επίσης και κάθε έννοια προσωπικής ευθύνης και βοήθειας από τον άνθρωπό μας. Ενίοτε, συμβαίνει να είναι εξαρτημένη μόνο η μία πλευρά, ενώ η απέναντι να λειτουργεί εις βάρος της πρώτης, έως και κακοποιητικά, αφού στη σχέση διακρίνονται οι θέσεις του ισχυρού και του ανίσχυρου, του ανώτερου και του κατώτερου.
6. Σχέση χωρίς ουσία
Ίσως ο πιο συνηθισμένος τύπος ερωτικής διασύνδεσης μεταξύ ανθρώπων, ενώ η διάρκειά της είναι πιθανότατα κι η πιο σύντομη. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για σύναψη μιας σχέσης χωρίς να ξέρουμε τι θέλουμε και τι προσδοκίες έχουμε. Συνήθως, δημιουργείται με μια πολύ μικρή αφορμή, η οποία μπορεί να είναι το αρχικό πάθος του ενός για τον άλλον που δεν εξελίσσεται σε κάτι περισσότερο, κάποιο κοινό ενδιαφέρον ή η καλή συνεύρεση στο κρεβάτι. Κάποτε δημιουργείται μια τέτοια σχέση για να λάβουν καθένας την προσωπική του επιβεβαίωση, λόγω χαμηλής αυτοεκτίμησης, ή επειδή υπάρχουν κάποια συναισθηματικά κενά που δεν έχουν εντοπίσει καν ακόμη και δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν. Δεν έχει εξεταστεί εκ των προτέρων αν υπάρχει καλή επικοινωνία ή χημεία, ούτε έχουν υπολογιστεί οποιοιδήποτε παράγοντες που δεν είναι επιφανειακοί, οπότε η σχέση διατηρείται έως ότου συνειδητοποιήσουν κι οι δύο ‒με καλό ή κακό τρόπο‒ ότι δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος να υφίσταται.
7. Σχέση εκμετάλλευσης
Μια τέτοια σχέση μπορούμε να αναπτύξουμε με οποιαδήποτε κοινωνική μας συναναστροφή, αλλά στην περίπτωση των ερωτικών είναι λίγο πιο σκληρό, αφού ενίοτε αναπτύσσονται και εντονότερα συναισθήματα. Το να είναι κάποιος με τον σύντροφό του προκειμένου να απολαμβάνει μαζί του διάφορα υλικά αγαθά ή να παίρνει λίγη απ’ την φήμη του ανέκαθεν συνέβαινε κι εξακολουθεί να συμβαίνει μ’ έναν ύπουλο τρόπο, πατώντας ο ένας παράγοντας στην ανάγκη του άλλου για αγάπη και συντροφικότητα ή στην ψυχική του κατάσταση. Ακόμη συχνότερο είναι να υφίσταται κάποιος εκμετάλλευση για το σεξ, προσεγγίζοντας ξανά ύπουλα το «θύμα» του, είτε φορώντας τον μανδύα του «σε βλέπω σοβαρά», είτε δίνοντας επιτηδευμένα λίγες ελπίδες, ώστε όταν του ζητηθούν εξηγήσεις να υποστηρίξει πως είχε ξεκαθαρίσει τη θέση του εξαρχής. Δεν υπάρχει ούτε μία πιθανότητα να μην μπαίνει πλήρως στο ρόλο του κάποιος απ’ τους δύο, συνειδητά ή ασυνείδητα, και γι’ αυτό έχουν το ίδιο μερίδιο ευθύνης. Ο καθένας κοροϊδεύει και τον εαυτό του και τον απέναντί του, έως ότου πάρει ο ένας την πρωτοβουλία να το διαλύσουν, μέχρι να βρουν πάλι τον ίδιο τύπο συντρόφου.
8. Παθολογική σχέση
Αρκετά όμοια με την προηγούμενη κατηγορία, αλλά με άλλους υποβόσκοντες σκοπούς. Εδώ η μια πλευρά επιζητεί συνεχώς την ανταπόκριση της άλλης στις προσδοκίες που έχει, έως και σε παραλογισμούς. Για τον έναν είναι σαν να μην υπάρχει το ταίρι του, αφού το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι η ικανοποίηση των δικών του επιθυμιών κι αναγκών, αγνοώντας και παραμερίζοντας τις αντίστοιχες του άλλου. Όλα αφορούν τον εαυτό του και τις εμμονές του μ’ αυτόν κι όταν το ταίρι του τύχει να αλλάξει στάση, ρίχνει όλο το φταίξιμο πάνω του και σχεδόν απαιτεί να επιστρέψουν οι συμφέρουσες γι’ αυτόν ισορροπίες. Ένας άνθρωπος με αυτές τις προσδοκίες για μια σχέση, πάντα επιλέγει με πολύ συγκεκριμένα κριτήρια τον άνθρωπο που θα τον συντροφεύσει κι ο ιδανικός θα είναι κάποιος με αρκετά χαμηλό ανάστημα και ζητήματα αυτοεκτίμησης.
9. Σχέση κυριαρχίας
Είδος σχέσης που αναπτύσσεται κυρίως σε εργασιακά περιβάλλοντα και στόχο έχει είτε την κυριαρχία του ανωτέρου στον υφιστάμενό του είτε την ανέλιξη του υφισταμένου σε μια καλύτερη θέση. Δεν είναι παράξενο να αναπτυχθούν συναισθήματα μεταξύ δύο συναδέλφων και στη συνέχεια ίσως να δημιουργηθούν οι συνθήκες ώστε να βρεθούν σε σχέση, αλλά όταν ξεκινάει η προσέγγιση μ’ αυτήν τη βάση, είναι δύσκολο έως κι ανέφικτο να αναπτυχθεί μια μη επιβλαβής σχέση. Η άσκηση ελέγχου είναι το ζητούμενο κι όχι η ανάπτυξη ενός αληθινού συναισθηματικού δεσμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το μόνο που κρατά τους δύο παράγοντες αυτούς είναι οι ερωτικές επαφές τους κι όχι τόσο το παραμύθιασμα για ύπαρξη έλξης του ενός προς τον άλλον.
10. Σχέση διαφυγής
Ο λόγος γίνεται για τις παράλληλες σχέσεις, τις οποίες δημιουργούν άνθρωποι που νιώθουν εγκλωβισμένοι στην ήδη υπάρχουσα σχέση με τον σύντροφο ή τον σύζυγό τους, αλλά δεν μπορούν να απεμπλακούν. Στην πραγματικότητα δεν επιθυμούν να διαφύγουν απ’ την σχέση τους, αλλά απ’ τις ευθύνες και τα προβλήματά τους σ’ αυτήν, οπότε για να πάρουν μια ανάσα, ταλαιπωρούν άλλον έναν ή και περισσότερους ανθρώπους, είτε εν αγνοία τους είτε με την συναίνεσή τους. Η συνήθης κατάληξη είναι ο ένας να μην τερματίζει την αρχική σχέση, όπως συχνά υπόσχεται, αλλά να γυρίζει πίσω σ’ αυτήν, κι ο άλλος παράγοντας να βιώνει όλη την απώλεια.
11. Σχέση εκδίκησης
Πρόκειται για μια σχεδόν υποκατηγορία της σχέσης εκμετάλλευσης, καθώς στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων ο ένας αγνοεί τον πραγματικό σκοπό του άλλου. Σκοπός του ενός είναι προφανώς να πάρει εκδίκηση από κάποιον πρώην ή ακόμη και νυν σύντροφο ή φίλο, σκεπτόμενος πώς θα πληγώσει ή θα «καταστρέψει» εκείνον που του προκάλεσε πόνο. Μπορεί να είναι περίπτωση οφθαλμόν αντί οφθαλμού ή η αντεπίθεση σε κάτι ή η έκφραση ενός συμπλέγματος έναντι του άλλου ανθρώπου. Στόχος γίνεται πάντα κάποιο κοντινό ή μεγάλης σημασίας πρόσωπο, το οποίο θα αποτελέσει τον τρίτο παράγοντα, που θα βοηθήσει στην επίτευξη του σκοπού. Αυτό το τρίτο πρόσωπο είτε θα πράξει με επίγνωση, επιθυμώντας την επίπληξη του άλλου αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις, είτε θα πλήξει σοβαρά την αυτοπεποίθησή του η συνειδητοποίηση της κατάστασης.
12. Ευκαιριακή σχέση
Είναι μια σχέση που προκύπτει ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που ενδέχεται να βρίσκονται στο ίδιο περιβάλλον κι εκ των πραγμάτων υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για την δημιουργία της. Για ένα τέτοιο ζευγάρι, το πιο ελκυστικό στοιχείο στην όλη διασύνδεση είναι η ευκολία για καθημερινή αλληλεπίδραση, κι όχι η προσωπικότητα του απέναντι ή κάποιο συναισθηματικό κίνητρο. Αρκετές φορές, μια ευκαιριακή σχέση μπορεί να αναπτυχθεί αναλογιζόμενοι μόνο τα χρονικά κριτήρια, όπως είναι οι καλοκαιρινές σχέσεις. Είτε επειδή δεν μπορεί να συντηρηθεί μια σχέση λόγω έλλειψης χρόνου, είτε επειδή δεν διαθέτει τον εαυτό του ψυχολογικά κάποιος για κάτι περισσότερο, πρόκειται για σχέσεις που θα κρατήσουν όσο οι συνθήκες που τις δημιούργησαν. Κάποτε μπορεί να βγουν κι οι δύο απαθείς απ’ την σχέση, κάποτε να αναπτύξουν κι οι δύο συναισθήματα και στη διάλυση να δυσανασχετούν, ή ο καθένας να πάρει μία απ’ τις δύο αυτές θέσεις.
13. Φαντασιακή σχέση
Φαίνεται να είναι πιο σπάνια περίπτωση σχέσης, επειδή πιθανότατα πολλοί άνθρωποι δεν το παραδέχονται. Άλλοτε μπορεί να υπάρχουν κάποια δεδομένα σχέσης μεταξύ δύο ατόμων που ερωτοτροπούν όμως να μην έχει γίνει ποτέ λόγος για σχέση, άλλοτε μπορεί κάποιος να περιπαίζεται από κάποιον και να νομίζει ότι είναι σε σχέση κι άλλοτε κάποιος να διατηρεί μόνο στο μυαλό μια σχέση, χωρίς να το ξέρει ο άλλος παράγοντας ή να μην είναι καν υπαρκτό πρόσωπο. Η ανάγκη μας για μια τρυφερή σχέση ή οι προσταγές του κοινωνικού μας περιβάλλοντος τυχαίνει να μας ωθούν να δημιουργήσουμε μια φανταστική σχέση. Το πρόβλημα αρχίζει να υπάρχει όταν αρχίζουμε να πιστεύουμε κι οι ίδιοι ότι μια ψεύτικη σχέση είναι πραγματική.
Η ύπαρξη τόσων υπομέρους ειδών ερωτικών σχέσεων σίγουρα φανερώνει την δυσκολία μας ‒και τον φόβο που υπάρχει κάτω απ’ αυτήν‒ για πραγματική δέσμευση μ’ έναν άνθρωπο. Όταν κοντεύουμε να έρθουμε σε συναισθηματική σύνδεση σε κάποιον, τείνουμε ν’ απομακρυνόμαστε και σιχαινόμαστε να εκφέρουμε τα πράγματα με το όνομά τους. Η κατονομασία μιας σχέσης μπορεί να κάνει κάποιον να ιδρώνει, επειδή προστίθεται ξαφνικά κάποιο βάρος που του προκαλεί πίεση. Το να περιγράφουμε με λέξεις μια κατάσταση μας οδηγεί και στο να καταλάβουμε τις διαστάσεις της κι όταν πρόκειται για κάτι θετικό, δε χρειάζεται να νιώθουμε περίεργα και να λαμβάνουμε κάποια αμυντική στάση. Ενώ εδώ και πολλά χρόνια έχουμε το δικαίωμα της απόλυτης επιλογής, γιατί η δημιουργία μιας αρρωστημένης κατάστασης είναι προτιμότερη απ’ την παραδοχή στον εαυτό μας ότι κατά βάθος είμαστε απόλυτα ικανοί να αναπτύξουμε συναισθήματα και τρυφερές σχέσεις;
Ελένη Βαλαβάνη
Πηγή: pillowfights, http://www.tampouloukia.gr/