Ο ποιητής «Αντώνης Ρηγόπουλος» της τηλεοπτικής σειράς Άγριες Μέλισσες, ο ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας & σκηνογράφος Κωνσταντίνος Ζωγραφόπουλος, αποδεχόμενος την πρόσκλησή μας, απάντησε στις ερωτήσεις του Παύλου Ανδριά…
Τι ήταν αυτό που σας ώθησε ν’ ασχοληθείτε με την υποκριτική και τις υπόλοιπες δράσεις σας;
Η αναφορά για τις επιλογές δράσεων στη ζωή του κάθε ανθρώπου, θα έλεγα πως είναι ένα θέμα που άπτεται της βαθειάς ψυχανάλυσης. Διασκεδάζοντας όμως την ίδια τη ζωή μου θα σας έλεγα πως αυτό που με παρακινεί σε όλες τις επιλογές ενασχόλησης που είχα από το παρελθόν είναι το θράσος να εκφράσω τη γνώμη μου μαζί με το θάρρος μου για την ανάληψη των συνεπειών εξ αυτού.
Μαθαίνοντας κάποιος την πολυμέρεια των ενασχολήσεών σε όλη τη ζωή μου, εύκολα θα μπορούσε να σκεφτεί τη λαϊκή ρήση «πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης», δηλαδή πως το επιπόλαιο κυριαρχεί και σε εμένα. Θα έκανε όμως λάθος, γιατί η πολυμέρεια δομεί την προσωπικότητά μου και πιστεύω σε αυτήν καθώς έχω διδαχθεί να συνδυάζω επιστήμες και γνώσεις από ετερόκλητα αντικείμενα. Με πλήρη επίγνωση πως δεν συγκρίνομαι, θα πω πως ο γνωστός μας Σωκράτης, εκτός από την ιδιότητα που μας άφησε στα γραπτά του ο Πλάτωνας, υπήρξε λιθοξόος και αργότερα γλύπτης. Σήμερα νομίζουμε πως η εξειδίκευση είναι αναγκαία προϋπόθεση για την προαγωγή του πολιτισμού. Να με συγχωρέσουν όσοι το πιστεύουν, αλλά θεωρώ πως η ολιστική προσέγγιση του ερωτήματος «ποιος είμαι» γίνεται μέσα από πολλούς ρόλους. Οι άνθρωποι είμαστε γονείς, ανέμελοι, νοικοκυραίοι, εργένηδες, επιστήμονες, τεχνίτες, εραστές, συνειδητοί πολίτες και κάποιες φορές δούλοι της εξουσίας από τον φόβο μας μη τυχόν και χάσουμε τη βόλεψή μας. Φέρουμε όλα τα αντικείμενα των επιστημών ως λειτουργία στη ζωή μας. Οι επιστήμες πάλι ενώνονται κάτω από κοινά ερωτήματα και η κάθε μία από μόνη της είναι αδύνατον να απαντήσει σε αυτά.
Είμαστε όλα ταυτόχρονα – ένα σύμπαν - κι αυτό που μας κάνει σημαντικούς ή επιζήμιους για την κοινωνική μας ζωή είναι φιλοσοφική μας θέση για το πώς ορίζουμε την ζωή και την έννοια του “εγώ” έναντι του “εμείς”. Καλλιτέχνης ή επιστήμονας που βάζει το “εγώ” του πάνω από το “εμείς” αποτελεί μέρος του προβλήματος που ζούμε στις σύγχρονες κοινωνίες. Δηλαδή η στάση ζωής και το ήθος που ακολουθούμε καθορίζει την αξία μας. Τα λόγια δεν σε κάνουν σημαντικό παρά μόνο οι πράξεις σου. Άρα κλείνοντας την ερώτηση θα έλεγα πως η ευθύνη που νιώθω για τη ζωή, στο μερίδιο δράσης που μου ανήκει, με παρακινεί να ζω σκεπτόμενος το «Εμείς» πέρα από το αναγκαίο «εγώ» που διαθέτω για να υπηρετώ αξιοπρεπώς τη ζωή μου.
Ποιες είναι εκείνες οι στιγμές της μέχρι τώρα πορείας σας, που έχουν μείνει χαραγμένες στη μνήμη σας;
Κρατώ στη μνήμη μόνο ευχάριστες στιγμές. Τις αστοχίες, δικές μου ή άλλων, τις ξεπερνώ σύντομα αφού τις βιώσω πρώτα καλά και γίνουν δάσκαλοί μου. Έχω εκπαιδευτεί στο να μη με ενοχλεί η αποτυχία αντλώντας την γνώση αυτή από την αρχαία γραμματεία. Εξ αυτής θα ήθελα να μνημονεύσω τον σπουδαίο κυνικό και μαθητή του Αρίστιππου, τον Διογένη. Όταν αυτός ο φιλόσοφος στάθηκε κάποτε μπροστά σε ένα άγαλμα και άρχισε να το παρακαλεί να τον ελεήσει, τον ρώτησαν οι μαθητές γιατί το κάνει. Ο Διογένης τούς απάντησε πως εξασκείται στο να μην απογοητεύεται. Άλλωστε αν αποθαρρυνόταν ο Έντισον από την αποτυχία που την είχε βιώσει χίλιες φορές, όπως λέγεται, δεν θα είχε προσφέρει τα οφέλη της εφεύρεσης του ηλεκτρικού λαμπτήρα στους ανθρώπους.
Στον χώρο του θεάτρου η πιο πρωτόγνωρη στιγμή για μένα ήταν πριν από χρόνια όταν βρέθηκα στο αρχαίο θέατρο του Γυθείου, ερμηνεύοντας τον άγιο λόγο του Σοφοκλή μέσα από τον ρόλο του Οιδίπου Τύραννου. Η μαγική απόλυτη σιωπή των υπέροχων θεατών την ώρα που ο ήρωας κάνει επίκληση στο Φως που για τελευταία φορά το βλέπει, αφού έχει αποφασίσει να τυφλωθεί, με έκανε να νιώσω πως αγκάλιαζα όλους όσους ήταν εκεί. Ένιωσα πως ήμουν ένα διάμεσο αυτού του σπουδαίου λόγου όσο μιλούσα για την ανθρώπινη μοίρα και τις αδυναμίες μας να δούμε την πραγματικότητα. Πράγματι, αν και πέρασαν 2,5 χιλιάδες χρόνια δεν άλλαξε τίποτε. Ακόμα νομίζουμε πως ξέρουμε τι κάνουμε στη ζωή μας και μόλις η Νέμεση μας τιμωρήσει τότε αρχίζουμε να βλέπουμε την ουσία της ζωής μέσα από το σκοτάδι της δυστυχίας μας. Εκείνη την ημέρα ένιωσα στα κύτταρά μου τη μοίρα όλου του κόσμου και δεν ήμουν τίποτε άλλο παρά ένας ασήμαντος κόκκος μπροστά στο μέγεθος της Σοφίας την οποία απλώς υπηρετούσα μέσα από τον αρχαίο λόγο.
«Το θέαμα εκπαιδεύει το συναίσθημα και τη λογική του θεατή», είχατε γράψει σε μια ανάρτησή σας. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτή σας την τοποθέτηση και τη σημασία του «θεάματος» στην κοινωνία που ζούμε.
Αν θέλεις να κάνεις κάποιον βασανιστή πρέπει πρώτα να τον βασανίσεις. Όταν θελήσεις να δημιουργήσεις μια γενιά ανθρώπων που θα συμπεριφέρονται ενστικτωδώς και θα είναι χυδαίοι απέναντι στους άλλους συνανθρώπους τους, δεν έχεις παρά να τους διδάξεις το ευτελές και να τους κρύψεις μεθοδικά το ωραίο, το υψηλό και την ομορφιά της φύσης.
Ο σπουδαίος Λιαντίνης είχε πει πως τελείωσαν πια οι δάσκαλοι. Τώρα δάσκαλοι είναι αυτοί βρίσκονται μέσα στα τελεβίζια. Όταν το θέαμα σου προσφέρει απαίδευτη σκέψη, τότε ο θεατής θέλοντας και μη θα μοιάσει σε αυτό που του προσφέρεται. Έτσι σιγά – σιγά θα αλλάξουν οι έννοιες των λέξεων στο μυαλό του. Ο Αντισθένης είχε πει Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις. Δηλαδή αν δεν ξέρουμε την πραγματική έννοια των λέξεων χανόμαστε σε μια Βαβέλ χαμηλών συναισθημάτων και ευτελών σχέσεων. Ζούμε την άγνοια των ιδιοτήτων που έχουν τα πράγματα γύρω μας. Έτσι μέσω της άγνοιας ο έρωτας θα γίνει σεξ, το όμορφο θα γίνει κατά την προσφιλή μας έκφραση φοβερό, ο φίλος θα γίνει ηλεκτρονικός γνωστός και η παρέα από συνεύρεση θα γίνει μοναχικό σκοράρισμα σε μια οθόνη ψεύτικης πραγματικότητας.
Αντίθετα όταν προσφέρονται μέσω της τέχνης θεματικές που αφορούν αρχετυπικές αξίες, τότε ο θεατές στρέφει με ενδιαφέρον το βλέμμα του, επειδή τα κύτταρα της σκέψης του διψούν για ό,τι του στερεί ο σύγχρονος εκπτωτικός μας πολιτισμός. Τότε όντως εκπαιδεύεται η λογική και το συναίσθημά του στο ωραίο. Κάπως έτσι ανταποκρίθηκε και το κοινό βλέποντας την Λέρο και τις αξίες της ελευθερίας απέναντι στη βία των απολυταρχικών καθεστώτων. Θέλω να πιστεύω πως η μαθηματική έννοια του ωραίου στη φύση και φυσικά μέσα στον άνθρωπο δεν νικιέται εύκολα από την ασχήμια της ομοιομορφίας που επιχειρείται στις ανάγκες των υποτελών κοινωνιών. Αυτό ως πρακτική είναι αναγκαίο μέσο επιβολής των συμφερόντων της κάθε ολιγαρχίας ανά τους αιώνες στις κοινωνίες.
Η συγγραφή πιστεύετε πως είναι μια δοκιμασία για εκείνον που την «ζει» ή είναι λύτρωση γι’ αυτόν που την μελετά;
Αυτή κύριε Παύλο Ανδριά είναι μια εξαίρετη ερώτηση. Πιστεύω στη ζωή πως δεν υπάρχουν καλές απαντήσεις παρά μόνο σπουδαίες ερωτήσεις. Αν είσαι ικανός να θέσεις ένα ερώτημα τότε σίγουρα θα οδηγηθείς σε μια φανέρωση του ζητούμενου. Πριν σας απαντήσω να σας πω ότι στη συγγραφική μου ενασχόληση δουλεύω μαζί με τη συγγραφέα Κωνσταντίνα Λαψάτη. Αστειευόμενοι λέμε πως έχουμε τη δική μας αναγεννησιακή μποτέγκα μέσα σ’ αυτό το δύσκολο σύγχρονο τοπίο. Έτσι γράφοντας και μοιραζόμενοι τις σκέψεις μας, προσπαθούμε μέσα από τη γραφή να ικανοποιήσουμε τρεις κατηγορίες αναγνωστών. Καμία δεν είναι σημαντικότερη από την άλλη, γιατί η εξέλιξη κάθε ατόμου είναι μια δυναμική που αφορά τον ίδιο και δεν είναι παγιωμένη κατάσταση. Ο άνθρωπος είναι πάντα ανώτερος από το υφιστάμενο γνωστικό και συναισθηματικό του επίπεδο, γιατί απλούστατα αν θέλει μπορεί να το αλλάξει. Έτσι ο απλός ανεπιτήδευτος αναγνώστης ή θεατής σε ένα σενάριο, μπορεί να καταλάβει με το θυμικό του την υπόθεση και να ευχαριστηθεί για αυτά που του προσφέρουμε. Η δεύτερη κατηγορία είναι αυτή των ατόμων που λατρεύουν την πληροφορία και χαίρονται για την επάρκειά τους. Έτσι θα βρουν μέσα από ένα βιβλίο ή σενάριο στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα γραφής και θα ικανοποιήσουν την δίψα τους για μάθηση. Η τελευταία κατηγορία ανθρώπων είναι εκείνοι οι ελάχιστοι που έχουν φύγει από το συναισθηματικό αφήγημα ή την χαρά της πληροφορίας, και ενδιαφέρονται για ερωτήματα που αφορούν το «γιατί» όσων αντιλαμβάνονται. Έτσι ψάχνουν αυτά που γράφουμε ερευνώντας το «τι» δείχνουμε μέσα από την κάθε ιστορία. Όταν γράφουμε έχουμε κατά νου και τις τρεις κατηγορίες και τις τιμούμε ταυτόχρονα, γιατί κανένας δεν είναι πιο σημαντικός από τον άλλο στη ζωή.
Έτσι λοιπόν θέλω να πιστεύω πως η βάσανος του συγγραφέα βρίσκει απέναντί της την εξελικτική βάσανο του αναγνώστη-θεατή. Σε καμία περίπτωση δεν είναι σπουδαιότερος ο δημιουργός. Αντίθετα, ένας δημιουργός θα πρέπει να βλέπει τα σπουδαία στους άλλους ανθρώπους και να τα φέρνει με μια ιεροτελεστία στο μυστήριο του μοιράσματος της τέχνης. Για να το κάνουμε πιο κατανοητό, ας πούμε πως ο συγγραφέας είναι ο ιερέας, οι αναγνώστες ή οι θεατές είναι το εκκλησίασμα και αυτό που μοιράζονται είναι η Θεία κοινωνία, δηλαδή η «Αλήθεια» το σώμα και το αίμα του Θεού τους. Για να μην παρεξηγηθώ θέλω να αναφέρω πως κατά την δική μου αντίληψη η τέχνη αφορά την ψυχαγωγία και η διασκέδαση την υπέροχη εκτόνωση των ανθρώπων που κι αυτή χρειάζεται.
Τι σας έκανε να συμμετέχετε στις «Άγριες Μέλισσες» & κατά πόσο ο ρόλος σας ταυτίζεται με το «Είναι» σας;
Η συμμετοχή μου ήταν αποτέλεσμα ενός τηλεφωνήματος που δέχθηκα από την υπεύθυνη του casting, την κα Μιράντα Ρωσταντή. Είχε το βιογραφικό μου και με την εμπειρία της έκρινε συνολικά την προσωπικότητά μου για την καταλληλότητα του ρόλου. Έτσι μου πρότεινε να ενσαρκώσω αυτόν τον ήρωα. Τόσο απλά.
Ένας ηθοποιός έχει τη δυνατότητα να βρίσκει τα σημεία που φέρει ως «είναι» μέσα του και να τα φανερώνει κατά την ενσάρκωση ενός ρόλου. Εδώ θα σας πω μια δύσκολη αλήθεια. Όλοι οι άνθρωποι φέρουμε όλες τις εκφάνσεις της φύσης μέσα μας. Τη βία μαζί με τη γαλήνη, τη γενναιοδωρία μαζί με την ιδιωτεία και την καλοσύνη μαζί με την κακία. Αυτό που μας κάνει ξεχωριστούς είναι η δυνατότητα της διάκρισης αυτών των δυνατοτήτων μέσα μας και το τι επιτρέπουμε να βγάζουμε στην επιφάνεια της ζωής μας. Δηλαδή δεν είμαι καλός, αλλά επιλέγω και θέλω να είμαι καλός.
Το «Διαφάνι» πιστεύετε πως είναι μια διαχρονική μικρογραφία της χώρας μας;
Το «Διαφάνι» όπως και η «Λέρος» είναι μια μικρογραφία προθέσεων και συναισθημάτων σαφώς της χώρας μας αλλά γιατί όχι ολόκληρου του κόσμου. Ένα καλό κείμενο έχει μέσα του αξίες και παθογένειες που αγγίζουν τον οικουμενικό άνθρωπο. Η φιλοδοξία, η υποταγή, η λαγνεία, η αγωνιστικότητα, η έχθρα, η ιδιοτέλεια είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που δεν έχουν εντοπιότητα και πατρίδα. Κανένας λαός δεν είναι περιούσιος. Αυτό όμως που άγγιξε περισσότερο τους θεατές των Άγριων Μελισσών, νομίζω πως είναι η βία του ανθρώπου πάνω σε άνθρωπο με τον πιο ωμό τρόπο. Αυτό είναι ένα μεγάλο στοίχημα που κέρδισε η εμπνευσμένη ομάδα των σεναριογράφων, γιατί μίλησε για όσα η υποκρισία της κοινωνίας μας τα κρύβει. ενώ τα εφαρμόζει με αξιοζήλευτο τρόπου καθημερινά ακόμη και σήμερα. Μπορεί να μην έχουμε συγκεκριμένα στρατόπεδα που βασανίζουμε ανθρώπους, όμως η οικονομική κρίση που επιβλήθηκε από το διεθνές κεφάλαιο σκότωσε και συνεχίζει να σκοτώνει παγκοσμίως πολλούς ανθρώπους που ξεχνάμε τα ονόματα και την εικόνα τους, και αναφέρονται ως στατιστικά στοιχεία στα ανάλογα επιτελικά γραφεία.
Τι θα έπρεπε να περιλαμβάνει κατά τη γνώμη σας μια καλή παράσταση, μια ταινία, ένα σίριαλ ή ακόμα κι ένα βιβλίο;
Εδώ θα είμαι απόλυτος. Σίγουρα δεν υπάρχει συνταγή τρόπου γραφής για να κάνει κάποιος επιτυχία. Όσο και αν σας διδάξει κάποιος πως μπορείτε να φιλήσετε την αγαπημένη σας ή τον αγαπημένο σας δεν θα μπορέσει να σας εξασφαλίσει την επιτυχία στην συναισθηματική προσέγγιση. Για να φιλήσεις έναν άνθρωπο ή να γράψεις ένα βιβλίο ή ένα σενάριο, θα πρέπει να αφαιρέσεις τους καθρέφτες από το σπίτι σου και να μην προσπαθήσεις να δεις μέσα από τα δημιουργήματά σου πόσο όμορφος ή σημαντικός είσαι. Δύσκολη οδηγία στην εποχή μας. Η οίηση που εύκολα αναπτύσσεται στις περισσότερες φορές είναι παντελώς κενή περιεχομένου. Ένα άλλο σημαντικό που το άφησα τελευταίο αν και ξεκινάμε από αυτό, είναι η οδηγία πως πρέπει ο δημιουργός να διαβάσει πολύ. Μετά σεμνά να πει: τώρα μπορώ να κουβαλήσω ως σκυταλοδρόμος αυτά που τα έχουν πει άλλοι στη δική μου εποχή. Ας εξοικειωθούμε στην ιδέα πως δεν πρόκειται μετά από τους μεγάλους συγγραφείς της παγκόσμιας αρχαίας γραμματείας να ανακαλύψει κανείς μας την Αμερική. Αρκεί μόνο να μην κανιβαλίζουμε στις δημιουργίες μας αυτά που οι άλλοι έχουν ανακαλύψει.
Με την ιδιότητα του σκηνογράφου, πως θα παρουσιάζατε τη σημερινή κατάσταση της χώρας μας;
Έχω σταματήσει πλέον να νιώθω πως κρατώ αυτήν την ιδιότητα του σκηνογράφου. Υπάρχουν άλλοι και χαίρομαι να τους καμαρώνω να δημιουργούν. Όμως τη σκηνογραφία ως ανατρεπτική συνθήκη την έχω μεταφέρει στις γραφές μας. Ένα μυστικό για τους μυημένους αποτελεί η πληροφορία πως ο χώρος δεν υπάρχει στην τέχνη για να εξυπηρετεί τα νοήματα του κειμένου, αλλά αρκετές φορές υπάρχει για να διαμορφώνει τον ίδιο τον “λόγο” που ψάχνει την αιτία της έκφρασής του. Εξηγώ για να γίνω πιο κατανοητός. Στην τέχνη μπορεί να πούμε σε διαφορετικές συνθήκες τις ίδιες λέξεις, αλλά ο χώρος -δηλαδή οι συνθήκες της ανάγκης-, μας οδηγεί να τις πούμε με τέτοιο τρόπο που πολλές φορές ανατρέπουμε ευχάριστα την ίδια την φύση του κειμένου και το οδηγούμε πολύ πιο μακριά μέσα στις ψυχές των θεατών. Θέλω να πιστεύω πως ούτε ο συγγραφέας γνωρίζει την δυναμική πορεία της δημιουργίας του. Κι αυτό είναι υπέροχο.
Αν θα έφτιαχνα για τη χώρα μας ένα σκηνικό, αυτό θα ήταν ένας λαβύρινθος που θα είχε ψεκασμένους όλους τους τοίχους με αρώματα, ενώ στην βάση τους μέσα σε αεροστεγείς σακούλες θα έβαζα καταναλωτικά απορρίμματα ώστε να μη μυρίζουν. Περιττό να σας πω πως - ως σκηνοθέτης- θα έδενα τα μάτια των ηθοποιών και θα τους άφηνα να απολαύσουν την ψευδαίσθηση της ζωής που νομίζουμε πως έχουμε.
Αν σας ζητούσε ένα παιδί μια συμβουλή, τι θα του λέγατε;
Θα του ζητούσα συγγνώμη για ό,τι πρόκειται να ζήσει. Θα του έλεγα ακόμη πως κι όταν όλα δείχνουν πως έχουν τελειώσει πάντα υπάρχει η ελπίδα πως θα γίνουν θαύματα. Η ζωή πάντα βγαίνει σαν ένα κλαδί που φυτρώνει μέσα από βράχους. Θα δείτε μια όμορφη σκηνή στο τριακοστό πέμπτο επεισόδιο κατά την οποία απαντά ο ποιητής Αντώνης, σύμφωνα με το υπέροχο σενάριο, μέσω του Λάμπρου προς όλους τους νέους την εξαίρετη ερώτηση που θέσατε ως κατακλείδα της επικοινωνίας μας.
Κύριε Παύλο Ανδριά σας ευχαριστώ για την ποιότητα της επικοινωνίας μας.
Στη θέση του βιογραφικού σημειώματος, κρίνω πως πρέπει να κάνατε μια «επίσκεψη» στη σελίδα του Κωνσταντίνου Ζωγραφόπουλου, ώστε να γνωρίσετε τις δράσεις αυτού του χαρισματικού ανθρώπου…
http://kostaszografopoulos.blogspot.com/2014/12/blog-post_17.html
Παύλος Ανδριάς, για τον aylogyrosnews
