Γράφει ο Θάνος Κονδύλης
Αν και επισήμως η 25η Μαρτίου 1821 έχει επικρατήσει να θεωρείται η ημερομηνία έναρξης της ελληνικής επανάστασης, όμως τα πράγματα δεν συνέβησαν ακριβώς έτσι. Ουσιαστικά τα πρώτα επαναστατικά επεισόδια κατά των Τούρκων καταγράφονται στην Πελοπόννησο και είναι τα εξής: στις 15 Μαρτίου ξεκίνησαν οι σποραδικές επιθέσεις σε φοροεισπράκτορες, ταχυδρόμους, προύχοντες και άλλους φιλικά προσκείμενους προς τον κατακτητή.
Στις 17 Μαρτίου επαναστάτες με αρχηγό τον Σωτήρη Χαραλάμπη και τους Πετμεζαίους πολιορκούσαν τους Πύργους των Καλαβρύτων που παραδόθηκαν στις 21 Μαρτίου. Στις 22 του μήνα άλλοι επαναστάτες εισέβαλλαν στην Πάτρα και την απελευθερώνουν. Στις 23 απελευθερώθηκε η Καλαμάτα από τους Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα και Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Την ίδια μέρα απελευθερώθηκε η Βοστίτσα (Αίγιο) από τον Ανδρέα Λόντο.
Στις 24 Μαρτίου καταλήφθηκε η Καρύταινα και απελευθερώθηκαν η Κορινθία, η Κυνουρία και η Κυπαρισσία. Επίσης στις 24 Μαρτίου οι επαναστάτες κήρυξαν την επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα. Αυτό έγινε στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στα Σάλωνα (Άμφισσα). Την ίδια μέρα έγινε μάχη κοντά στο χωριό Βουνάρια Πυλίας (Μεσσηνία) και οι επαναστάτες υπό τους Μαυρομιχαλαίους νίκησαν τους Τούρκους.
Αλλά ποια ήταν η τελευταία μάχη των Ελλήνων κατά των Τούρκων;
Τον Ιανουάριο του 1828 είχε αφιχθεί στο Ναύπλιο ο πρώτος Κυβερνήτης των επαναστατημένων Ελλήνων και προσπαθούσε να οργανώσει το καινούργιο κράτος. Στο μεταξύ μαινόταν ο πόλεμος Ρωσίας – Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το 1829 έδειχνε ότι οι Ρώσοι θα νικούσαν σε αυτή τη διαμάχη μιας και έφταναν κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Ο σουλτάνος έντρομος μπροστά σε μια τέτοια προοπτική απέσυρε από την επαναστατημένη Ελλάδα όλον τον στρατό του. Τα τμήματα από την Αττική και Βοιωτία υπό τον Ασλάν Μπέη πέρασαν στις 12 Σεπτεμβρίου από το στενό “Πέτρα" μεταξύ Λειβαδιάς και Θήβας. Εκεί ενέδρευε και του επιτέθηκε ο Δημήτριος Υψηλάντης. Σε αυτή τη μάχη έλαβε για πρώτη φορά μέρος τακτικός στρατός Ελλήνων μιας και από το 1828 ο κυβερνήτης της Ελλάδας, Ιωάννης Καποδίστριας, είχε ιδρύσει τον λόχο των Ευελπίδων.
Οι Έλληνες παρέταξαν 2.500 άνδρες έναντι 8.000 των Τούρκων και νίκησαν. Ο Ασλάν Μπέης, για να διασώσει όσες περισσότερες δυνάμεις μπορούσε, προέβη σε συνθηκολόγηση. Σύμφωνα με αυτήν οι Τούρκοι υποχρεούνται να αποσύρουν όλες τις στρατιωτικές τους δυνάμεις από τη Στερεά Ελλάδα εκτός από την Ακρόπολη της Αθήνας και του φρουρίου Καράμπαμπα (Χαλκίδα Ευβοίας) που παραδόθηκαν στις δυνάμεις του Όθωνα, όταν έφτασε σ’ εκείνες τις περιοχές στις 14 Ιουνίου 1833. Αυτή ήταν και η καταληκτήρια μάχη της ελληνικής επανάστασης (1821-1830). Παράλληλα στις 14 Σεπτεμβρίου 1829 υπογράφτηκε η ρωσο-τουρκική συνθήκη ειρήνης στην Αδριανούπολη. Ένα δε άρθρο αυτής αναγκάζει τον σουλτάνο για πρώτη φορά να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Ελλάδας.
