Στις αρχές του 19ου αιώνα, και συγκεκριμένα το 1803, ο Αλή Πασάς κυριάρχησε επιτέλους στο Σούλι και σ’ όλη τη Θεσπρωτία και την ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων. Για να σιγουρέψει την επικράτησή του, ο Αλή Πασάς διέταξε να εκδιωχθούν οι ηρωικοί κάτοικοι, και να ορφανέψει ο τόπος, κι έριξε βαριά κατάρα, «να μην ξανακαπνίσει τζάκι Σουλιώτικο».
Έτσι κι έγινε. Το σπίτι του οπλαρχηγού Λάμπρου Τζαβέλλα σφραγίστηκε το 1803, και τα επόμενα δύσκολα χρόνια της Επανάστασης του 1821, έμεινε βουβό, περιμένοντας την ελευθερία.
Οι Τζαβελλαίοι, μαζί με τους Μποτσαραίους κι άλλους Σουλιώτες, πέρασαν στα Επτάνησα κυρίως στην Κέρκυρα, όπου αγωνίστηκαν με τους Γάλλους ενάντια στους Άγγλους μέχρι το 1813. Ύστερα πέρασαν ξανά στην Ήπειρο και το 1820, βοήθησαν τον Αλή Πασά στον αγώνα του ενάντια στο στρατό του Σουλτάνου με τον όρο να γυρίσουν ξανά στα πατρογονικά μέρη και τα λημέρια τους.
Το παλιό πέτρινο σπίτι που έμεινε δύο αιώνες σφραγισμένο κι ακατοίκητο, βρίσκεται στους πρόποδες της κορυφής Βούτση, και έξω από αυτό δεσπόζουν τώρα πια οι προτομές του Λάμπρου Τζαβέλλα και της συζύγου του, Μόσχως Τζαβέλα.
Προσπάθεια αναστήλωσης
Η πρώτη προσπάθεια αναστήλωσης του σπιτιού, και της αποκατάστασής του στην αρχική του μορφή, άρχισε το 1985. Πρωτεργάτης στην προσπάθεια αυτή, στάθηκε ο Ταξίαρχος ε.α., Λάμπρος Τζαβέλλας, ο οποίος είναι 7ος κατά σειρά απόγονος του θρυλικού Σουλιώτη αγωνιστή. Ο Τζαβέλλας γαλουχήθηκε με τις διηγήσεις του παππού του, Λάμπρου Τζαβέλλα, Στρατηγού των Βαλκανικών Πολέμων 1912 – 1913, ο οποίος του εξιστορούσε τα κατορθώματα του ένδοξου προγόνου του -και προπάππου του- τα χειμωνιάτικα βράδια καθισμένοι κοντά στη φωτιά, στο σπίτι τους στη Ναύπακτο.
Αυτός ο παππούς, τού είχε πει: «Πρέπει, μόλις μπορέσουμε, να ξαναφτιάξουμε το σπίτι το Τζαβελαίϊκο, κόντρα στην κατάρα του Αλή – Πασά, που όταν πήρε το Σούλι ευχήθηκε να μην ξανακαπνίσει ποτέ Σουλιώτικο τζάκι».
Η ιστορία της αναστήλωσης δεν ήταν εύκολη. Έπρεπε να εκδοθούν ειδικές άδειες από την αρχαιολογική υπηρεσία, διότι όλος ο ιστορικός χώρος του Σουλίου είναι προστατευμένος, και έπειτα όλα τα έξοδα θα βάρυναν την οικογένεια Τζαβέλλα.
Η πρώτη κίνηση που έπρεπε να γίνει, ήταν να διανοιχθεί ο δρόμος για να μπορέσουν να περάσουν τα φορτία των υλικών. Εντωμεταξύ, η ΝΔ πλευρά του σπιτιού, είχε καταρρεύσει. Χρειάστηκε ειδική αντιμετώπιση, με ενίσχυση των τοίχων, οι οποίοι ψήλωσαν και ευθυγραμμίστηκαν για να υποδεχθούν τη νέα στέγη. Ταυτόχρονα οι τοίχοι ενισχύθηκαν περιμετρικά με ένα εσωτερικό τσιμεντένιο δοκάρι, το οποίο εξωτερικά θα ήταν αθέατο. Καθαρίστηκαν τα κάτω δωμάτια, ώστε να είναι έτοιμα προκειμένου να στρωθούν με πέτρα, και αποκαταστάθηκε η παλαιά πετρόχτιστη μάντρα σ’ όλο το βόρειο κομμάτι του περιβόλου και του κτήματος.
Διαβάστε τη συνέχεια…
